Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Marine Milanović i Dragane Boljević, članova veća, u vanparničnom predmetu predlagača AA iz ..., BB iz ... i VV iz ..., koje zastupa Svetlana Kovačević Jelisavčić, advokat iz ..., protiv protivnika predlagača Grada Čačka, čiji je zakonski zastupnik Gradsko pravobranilaštvo i AD „Stjenik“ Čačak, koga zastupa Nebojša Ilić, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani protivnika predlagača Preduzeća "Ratko Mitrović“ iz Čačka, radi naknade za eksproprisane nepokretnosti, odlučujući o reviziji protivnika predlagača Grada Čačka, izjavljenoj protiv rešenja Višeg suda u Čačku Gž 466/19 od 25.10.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 14.04.2022. godine, doneo je

R E Š E NJ E

USVAJA SE revizija protivnika predlagača Grada Čačka, PREINAČUJU rešenja Višeg suda u Čačku Gž 466/19 od 25.10.2019. godine i Osnovnog suda u Čačku R1 105/16 od 20.10.2016. godine (ispravljeno rešenjem istog suda od 05.12.2017. godine) u stavu drugom i trećem izreke u odnosu na protivnika predlagača Grad Čačak i ODBIJA kao neosnovan zahtev predlagača AA iz ..., BB iz ... i VV iz ..., da se protivnik predlagača Grad Čačak kao solidarni dužnik obaveže na isplatu iznosa od 13.451.806,68 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana donošenja rešenja do isplate i isplati troškove postupka predlagačima kao solidarnim poveriocima.

OBAVEZUJU SE predlagači da protivniku predlagača Gradu Čačku isplate troškove vanparničnog postupka u iznosu od 156.000,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema rešenja.

O b r a z l o ž e nj e

Rešenjem Osnovnog suda u Čačku R1 105/16 do 20.10.2016. godine ispravljenim rešenjem istog suda od 05.12.2017. godine određena je naknada za nepokretnosti ekspropisane rešenjem o eksproprijaciji SO Čačak – Opštinskog sekretarijata za urbanizam, stambene i komunalne delatnosti br. 46-88/77-10 od 01.06.1979. godine, ranijih vlasnika VV i sada pok. GG i to na ime naknade za eksproprisano zemljište ½ idealnog dela kp ... KO ... u iznosu od 3.938.274,18 dinara i na ime naknade za eksproprisanu ½ idealne zgrade postojeće na kp.br. ... KO ... u iznosu od 9.513.532,50 dinara. Istim rešenjem su obavezani protivnici predlagača kao solidarni dužnici da predlagačima AA i BB kao pravnim sledbenicima sada pok. GG i VV, kao solidarnim poveriocima na ime naknade za eksproprisane nepokretnosti solidarno isplate iznos od 13.451.806,68 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana donošenja rešenja pa do konačne isplate. Protivnici predlagača su obavezani da predlagačima kao solidarnim poveriocima na ime troškova postupka solidarno isplate iznos od 1.321.500,00 dinara.

Rešenjem Višeg suda u Čačku Gž 466/19 od 25.10.2019. godine odbijene su žalbe protivnika predlagača i potvrđeno navedeno rešenje.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu blagovremeno je izjavio reviziju protivnik predlagača Grad Čačak zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku na osnovu člana 408. u vezi člana 420. stav 6. i 506. stav 2. Zakona o parničnom postupku i člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku i nalazi da je revizija osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju Vrhovni kasacioni sud u postupku po reviziji vodi računa po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju rešenjem Opštinskog sekretarijata za urbanizam, stambene i komunalne delatnosti Opštine Čačak br. 46-88/78-10 od 01.06.1979. godine izvršena je potpuna eksproprijacija nepokretnosti postojećih na kp.br. ... KO ... (ranije kp.br. ...) vlasništvo VV sa ¼ dela, GG sa ¼ dela, stambenog preduzeća Čačak sa ¼ dela i RO „Stjenik“ Čačak sa ¼ dela, sve u korist Opštine Čačak za potrebe RO „Inkes Stjenik“ Čačak, radi izgradnje robne kuće P+3 u Čačku. Istim rešenjem izvršen je i administrativni prenos prava korišćenja na građevinskom zemljištu u društvenoj svojini označenom kao kp.br. ... KO ... u površini od 457 m2 sa dosadašnjih korisnika VV, GG, Stambenog preduzeća Čačak i RO „Stjenik“ svih sa po ¼ dela u korist Opštine Čačak za potrebe RO „Ineks Stjenik“ Čačak radi izgradnje robne kuće u Čačku i određeno da će se pitanje naknade rešiti u posebnom postupku. Pravni sledbenici sada pok. GG su predlagači AA i BB. Sporazum o naknadi za ekspropisane nepokretnosti vođen pred opštinskom upravom nije postignut.

Nalazeći da je Opština Čačak primarni korisnik eksproprijacije a „Ineks Stjenik“ Čačak, čiji je pravni sledbenik „Stjenik“ AD Čačak, krajnji korisnik eksproprijacije, protivnici predlagača su obavezani na isplatu naknade za eksproprisanu nepokretnost i izuzeto zemljište primenom člana 8. Zakona o eksproprijaciji važećeg u vreme potpune eksproprijacije, člana 42, 43. i 72. sada vežećeg Zakona o eksproprijaciji, člana 46. Zakona o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskog zemljišta i člana 84. Zakona o planiranju i izgradnji.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, odbijanjem prigovora nedostatka pasivne legitimacije Opštine Čačak, pobijanom odlukom je pogrešno primenjeno materijalno pravo, usled čega su u odnosu na ovog protivnika predlagača nižestepena rešenja preinačena i zahtev odbijen kao neosnovan.

Prema članu 8. Zakona o eksproprijaciji („Sl. glasnik SRS“ br. 47/77, 27/78), važećeg u vreme eksproprijacije i izuzimanja spornog zemljišta, eksproprijacija se mogla vršiti u korist društveno-političke zajednice, organizacije udruženog rada, samoupravne interesne zajednice, mesne zajednice, društveno-političke organizacije, zakonom određene društvene organizacije i druge samoupravne organizacije i zajednice. (stav 1.) U gradovima i naseljima gradskog karaktera eksproprijacija se vrši u korist opštine a za potrebe društvenih pravnih lica iz stava 1. ovog člana (stav 2.). Prema članu 11. stav 3. istog zakona naknadu za eksproprisanu nepokretnost plaća korisnik eksproprijacije. Članom 31. stav 1. tačka 2. je propisano da se uz predlog za eksproprijaciju podnosi potvrda SDK izdata u smislu Zakona o izgradnji investicionih objekata, da predlagač eksproprijacije odnosno društveno pravno lice za čije potrebe se vrši eksproprijacija ima obezbeđena sredstva potrebna za plaćanje naknade za eksproprisanu nepokretnost. Prema članu 72. član 2. sada važećeg Zakona o eksproprijaciji („Sl. glasnik RS“ br. 53/95...55/13-US) propisano je da će se postupak određivanja naknade za eksproprisanu nepokretnost, u kome do dana stupanja na snagu ovog zakona nije zaključen sporazum o naknadi, odnosno nije doneta pravnosnažna sudska odluka, okončati po odredbama ovog zakona.

Prema citiranim propisima i činjeničnom stanju iz ovog postupka proizilazi da je saglasno ranije važećim propisima i postojećim društveno političkim odnosima opština u gradovima uvek bila učesnik eksproprijacije a nekad i krajnji korisnik. U ovom slučaju Opština Čačak je bila nosilac i učesnik ali ne i krajnji korisnik eksproprijacije i izuzimanja zemljišta, javni interes je prepoznat u izgradnji robne kuće na spornoj lokaciji ali je RO „Ineks Stjenik“ bila korisnik eksproprijacije i saglasno zakonskoj obavezi obezbedila i dokumentovala sredstva potrebna za realizaciju eksproprijacije. Sa izloženog učešće opštine u navedenoj proceduri, prema okolnostima konkretnog slučaja ne predstavlja zakonski osnov za solidarno obavezivanje opštine na isplatu naknade uz već obavezanog pravnog sledbenika krajnjeg korisnika usled čega je zbog osnovanosti prigovora nedostatka pasivne legitimacije zahtev za solidarnu isplatu naknade u odnosu na Opštinu Čačak odbijen kao neosnovan. Saglasno sada važećem Zakonu o eksproprijaciji, koji se primenjuje u postupku određivanja naknade, jer do dana stupanja na snagu ovog zakona naknada za eksproprijaciju nepokretnosti nije određena, dužnik ove obaveze je pravni sledbenik krajnjeg korisnika AD „Stjenik“ koji nije podnosilac revizije i u odnosu na koga je zahtev usvojen, nepobijanim delom drugostepenog rešenja.

Sa iznetih razloga odlučeno je kao u izreci rešenja na osnovu člana 414. stav 1. u vezi člana 420. stav 6. Zakona o parničnom postupku i člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku.

Saglasno uspehu u postupku predlagači su obavezeni da naknade protivniku predlagača Gradu Čačak troškove postupka u visini naknade za sastav žalbe i revizije u iznosima od po 78.000,00 dinara, u ukupnom iznosu od 156.000,00 dinara na osnovu člana 153, 154. i 165. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić