Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2704/2021
10.06.2022. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Jasmine Stamenković i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Milan Petrović, advokat iz ..., protiv tuženog Akcionarskog društva za upravljanje javnom železničkom infrastrukturom „Infrastruktura železnice Srbije“ Beograd, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1830/21 od 20.05.2021. godine, u sednici veća održanoj 10.06.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČAVA SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1830/21 od 20.05.2021. godine, tako što se ODBIJA, kao neosnovana, žalba tuženog i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 51/20 od 25.02.2021. godine u stavovima trećem, četvrtom i petom izreke.

OBAVEZUJE SE tuženi da tužiocu naknadi troškove revizijskog postupka u iznosu od 38.855,00 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 51/20 od 25.02.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan predlog tuženog za prekid postupka u ovoj pravnoj stvari. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da tužiocu na ime neisplaćene naknade za ishrane u toku rada za period od 01.11.2017. godine do 28.02.2018. godine isplati ukupan iznos od 35.150,05 dinara u pojedinačno opredeljenim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom počev od datuma dospelosti do isplate bliže označeno u sadržaju tog stava. Stavom trećim izreke, usvojen je eventualni tužbeni zahtev tužioca pa je obavezan tuženi da tužiocu na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.11.2017. godine do 28.02.2018. godine isplati ukupan iznos od 14.547,67 dinara, u pojedinačno opredeljenim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom počev od datuma dospelosti do isplate bliže označene u sadržaju tog stava. Stavom četvrtim izreke, usvojen je eventualni tužbeni zahtev tužioca pa je obavezan tuženi da tužiocu na ime neisplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.11.2017. godine do 28.02.2018. godine isplati ukupan iznos od 21.090,03 dinara, u pojedinačno opredeljenim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom počev od datuma dospelosti do isplate bliže označene kao u sadržaju tog stava. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 63.225,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1830/21 od 20.05.2021. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 51/20 od 25.02.2021. godine u stavu drugom izreke. Stavom drugim izreke, ista presuda je preinačena u stavovima trećem, četvrtom i petom izreke, tako što je odbijen tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi na isplatu na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.11.2017. godine do 28.02.2018. godine u ukupnom iznosu od 14.547,67 dinara, za ishranu u toku rada za period od 01.11.2017. godine do 28.02.2018. godine za ukupan iznos od 21.090,03 dinara i za troškove parničnog postupka tako što je obavezan tužilac da tuženom isplati troškove žalbenog postupka u iznosu od 6.552,00 dinara.

Protiv pravosnažne drugostepene presude reviziju je blagovremeno izjavio tužilac zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stava 2. tačke 2) ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio u radnom odnosu kod pravnog prethodnika tuženog, a od avgusta 2015. godine je u radnom odnosu na neodređeno vreme kod tuženog. U obračunu zarade tužioca visina naknada za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora nije iskazana u nominalnom iznosu, niti su tužiocu isplaćene pomenute naknade.

Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev primenom odredbe člana 118. stava 1. tačaka 5) i 6) Zakona o radu. Visinu naknade je utvrdio na osnovu nalaza i mišljenja veštaka koji je naknadu obračunao primenom kriterijuma iz Kolektivnog ugovora tuženog („Službeni glasnik RS“, br. 37/95) s obzirom na to da Kolektivni ugovor kod tuženog zaključen 2002. godine sa aneksom iz 2006. godine i Kolektivni ugovor tuženog iz 2015. godine ne sadrže odredbe o visini spornih naknada, a iste se ne mogu iskazivati preko vrednosti radnog časa.

Drugostepeni sud je tužbeni zahtev odbio sa obrazloženjem da je tužiocu naknada troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćena u skladu sa odredbom člana 118. stava 1. tačaka 5) i 6) Zakona o radu i odredbama Kolektivnog ugovora iz 2015. godine. Navedene naknade ne moraju biti nominalno izražene u odluci poslodavca.

Revizijom se osnovano ukazuje da je materijalno pravo pogrešno primenjeno. Zakonom o radu predviđeno je pravo zaposlenog na naknadu troškova u vezi sa radom. Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o radu (“Službeni glasnik RS” br. 61/05), koji se primenjuje od 01.01.2006. godine, predviđeno je i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora (član 118. tač. 5. i 6.) koji moraju biti iskazani u obračunskoj listi za sve zaposlene. Nakon izvršenih statusnih promena AD „Železnice Srbije“ usvojen je Kolektivni ugovor od 24.03.2015. godine. Tim kolektivnim ugovorom u vrednost jednog radnog časa uključena je vrednost naknade za ishranu u toku rada i 1/12 regresa svedena na jedan radni čas. Članom 55. ugovoreno je da se osnovna zarada utvrđuje kao vrednost radnog časa, koeficijenta posla i prosečnog mesečnog fonda od 174 časova rada. Odredbe Kolektivnog ugovora iz 2015. godine primenjuju se i na zaposlene koje je tuženi preuzeo nakon statusne promene. Kolektivnim ugovorom, niti drugim aktom tuženog nije predviđeno da se naknada za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora posebno iskazuju u nominalnom iznosu. Veštačenjem u postupku utvrđeno je da je tužiocu vršen obračun zarade kao proizvod vrednosti jednog radnog časa, koeficijenta radnog mesta i mesečnog fonda časova rada. Na osnovu podataka po vrstama plaćanja navedenim u pregledu isplaćenih ukupnih zarada tužiocu za sporni period naknada za ishranu u toku rada i naknada za regres nije obračunata i iskazana kao posebna stavka. Tuženi nije dostavio akt na osnovu koga bi mogao biti utvrđen iznos naknade po osnovu ishrane u toku rada i regresa u ugovorenoj neto ceni rada po času.

Iz takvog utvrđenja vrednosti radnog časa ne može se utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova za ishranu i regresa za korišćenje godišnjeg odmora jer isti nisu iskazani u nominalnim iznosima. Ne može se prihvatiti da su zaposlenima, pa i tužiocu, ovi troškovi isplaćeni kroz visinu cene rada obzirom na to da iznos naknade za regres i ishranu u toku rada nije nominalno iskazan u pregledu isplaćenih zarada u spornom periodu, kako je to predviđeno Zakonom o radu. Iznos ovih naknada nije obračunat i iskazan kao posebna stavka, odnosno u mesečnim obračunima zarade nije iskazan kao pojedinačna vrednost po vrsti plaćanja. Takođe, kada bi vrednost ovih troškova bila uračunata u vrednost radnog časa, iznos naknade troškova za ishranu i regresa bi bio direktno srazmeran koeficijentu radnog mesta, što bi značilo da, kada bi bila poznata struktura radnog časa, zaposleni sa većim koeficijentom zarade bi ostvarivao srazmerno veću naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres, a nesporno je da vrednost ovih naknada treba da bude jednaka za sve zaposlene. Primenom ovakvog pravnog rezona bi i zaposleni koji nije na radu ostvarivao naknadu troškova ishrane, što nije svrha ove naknade. Visina potraživanja tužioca po osnovu naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora utvrđena je u neto iznosima, a prema parametrima iz ranije važećeg Kolektivnog ugovora tuženog („Službeni glasnik RS“, br. 37/95...7/00). Stoga je tuženi saglasno citiranim odredbama Zakona o radu obavezan da tužiocu naknadi štetu zbog neisplaćenih troškova za ishranu i regresa u zahtevanom periodu. Tužiocu na dosuđene iznose saglasno odredbi člana 186. Zakona o obligacionim odnosima pripada zatezna kamata od nastanka štete do isplate.

Na osnovu izloženog, primenom člana 416. stava 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u prvom stavu izreke.

Vrhovni kasacini sud je, primenom člana 165. stava 2. u vezi članova 153. i 154. ZPP, obavezao tuženog da tužiocu isplati na ime naknade troškova revizijskog postupka iznos od 38.855,00 dinara koji se odnosi na nagradu punomoćniku za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara i sudskih taski na reviziju u iznosu 8.342,00 dinara i odluku po reviziji u iznosu od 12.513,00 dinara.