OBAVEZUJE SE tužilac – protivtuženi da tuženom - protivtužiocu naknadi troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 58.500,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 570/19 od 27.05.2021. godine, stavom prvim izreke, dozvoljeno je stupanje u parnicu umešača Grada Pančeva na strani tuženog - protivtužioca. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan prejudicijelni protivtužbeni zahtev tuženog – protivtužioca kojim je tražio da se utvrdi da tužilac – protivtuženi, kao zaposleni kod korisnika javnih sredstava, nema pravo na naplatu – isplatu naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora prema Posebnom kolektivnom ugovoru za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije od 18.03.2015. godine i Posebnom kolektivnom ugovoru za javna i javnokomunalna preduzeća Grada Pančeva od 25.06.2015. godine za vreme važenja Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“ br.116/2014), kao i da se obaveže tužilac – protivtuženi da tuženom – protivtužiocu naknadi sve parnične troškove sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti do isplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi – protivtužilac da tužiocu – protivtuženom, na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, za period od 01.11.2016. godine do 31.10.2019. godine, isplati ukupan iznos od 73.546,50 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne novčane iznose navedene u tom delu izreke počev od dospelosti pa do dana isplate. Stavom četvrtim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca – protivtuženog i obavezan tuženi – protivtužilac da tužiocu – protivtuženom na ime naknade troškova ishrane u toku rada, za period od 01.11.2016. godine do 31.10.2019. godine, isplati ukupan iznos od 73.096,71 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne novčane iznose navedene u tom delu izreke počev od dospelosti pa do dana isplate. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi – protivtužilac da tužiocu – protivtuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 117.965,74 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3562/21 od 29.10.2021. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je prvostepena presuda u stavu drugom, trećem, četvrtom i petom izreke, a žalba tuženog – protivtužioca je u tom delu odbijena kao neosnovana. Stavom drugim izreke, odbačena je žalba tuženog – protivtužioca izjavljena u odnosu na stav prvi izreke prvostepene presude kao nedozvoljena. Stavom trećim izreke, odbačena je kao neblagovremena žalba umešača na strani tuženog – protivtužioca Grada Pančeva izjavljena protiv prvostepene presude.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tuženi - protivtužilac je blagovremeno izjavio posebnu reviziju u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Prema odredbi člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US i 55/14) - u daljem tekstu: ZPP, revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). U stavu 2. istog člana propisano je da o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava 1. ovog člana odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u ovom sporu postoji potreba za odlučivanjem o reviziji predviđenoj navedenom odredbom (posebna revizija), radi ujednačavanja sudske prakse imajući u vidu drugačiju sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tuženog - protivtužioca osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac – protivtuženi je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tuženog – protivtužioca na neodređeno vreme. Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo kao osnivač tuženog – protivtužioca. U istom periodu poslodavac je naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao zaposlenom u skladu sa Pravilnikom o zaradama, naknadama zarade, dodacima na zarade i druga primanja, po kojima je naknada troškova za ishranu u toku rada iznosila 1.500,00 dinara mesečno, a regres za korišćenje godišnjeg odmora 1.000,00 dinara mesečno. Iznosi dosuđeni tužiocu – protivtuženom predstavljaju razliku između naknade troškova ishrane u toku rada obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji republike („Službeni glasnik RS“ br.27/15 od 18.03.215. godine stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javnokomunalno preduzeće Grada Pančeva („Službeni glasnik RS” br. 59/2015) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu - protivtuženom za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu nalaza veštaka ekonomsko-finansijske struke.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su primenjujući član 4, član 9. stav 2, član 118. stav 1. tač. 5. i 6, član 246. st. 1. i 2, čl.256, 258. i 259. Zakona o radu, član 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, čl. 65. i 66. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i čl. 84. i 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javnokomunalna preduzeća Grada Pančeva, ocenili da tužilac – protivtuženi osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, kao i da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih javnih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora. Stoga su kao osnovan usvojili postavljen tužbeni zahtev.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se revizijom tuženog - protivtužioca ukazuje da su nižestepeni sudovi na pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika javnih sredstava, sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđena u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.

Tuženi - protivtužilac je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim navedenog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).

Pod zaradom se smatraju primanja iz radnog odnosa kao što su, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada i regres, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regres, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog - protivtužioca primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.

S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate.

Zbog toga su po shvatanju Vrhovnog kasacionog suda odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava ništave i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen, kao neosnovan.

Na osnovu člana 416. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Prema konačnom uspehu tužioca – protivtuženog u sporu, tuženom - protivtužiocu primenom čl. 153, 154. i 163. ZPP pripada pravo na naknadu troškova parničnog postupka i to pravo na naknadu opredeljenih troškova za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 9.000,00 dinara, za sastav dva obrazložena podneska u iznosu od po 9.000,00 dinara i za zastupanje tuženog - protivtužioca od strane advokata na tri održana ročišta u iznosu od po 10.500,00 dinara, što sve ukupno iznosi 58.500,00 dinara, sve odmereno prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata, zbog čega je primenom člana 165. stav 2. ZPP, odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća – sudija

Katarina Manojlović Andrić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić