U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Zorane Delibašić i Gordane Komnenić, članova veća, u pravnoj stvari tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Snežana Knežević Radovanović, advokat iz ..., protiv tuženog AD „Putevi“ ..., čiji je punomoćnik Ljubiša Pavlović, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3693/17 od 08.05.2018. godine, u sednici održanoj 17.06.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3693/17 od 08.05.2018. godine.

ODBIJA SE zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Požegi P1 167/2017 od 26.09.2017. godine, stavom prvim izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev pa je obavezan tuženi da tužiocu na ime manje plaćene zarade i naknade zarade u periodu od 01.04.2014. godine do 30.04.2015. godine plati ukupno 252.470,68 dinara, sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati u odnosu na pojedinačno utvrđene iznose, u visini i rokovima bliže određenim ovim stavom izreke. Stavom drugim izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev pa je obavezan tuženi da tužiocu na ime manje plaćene naknade troškova za ishranu u toku rada u periodu od 01.01.2014. godine do 31.03.2014. godine plati ukupno 11.123,30 dinara u pojedinačnim mesečnim iznosima sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati, bliže određenim ovim stavom izreke. Stavom trećim izreke odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu na ime manje plaćene naknade troškova za ishranu u toku rada u periodu od 01.04.2014. godine do 31.12.2014. godine plati ukupno 51.108,73 dinara u pojedinačnim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom bliže određenim ovim stavom izreke. Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi da u korist tužioca na iznose iz stava prvog i drugog izreke plati doprinose za socijalno osiguranje i to: doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih u Beogradu, doprinose za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje Beograd i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškova postupka od 188.698,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3693/17 od 08.05.2018. godine, stavom prvim izreke odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke, kojim je obavezan tuženi da tužiocu za period od 01.02.2015. do 30.04.2015. godine plati na ime manje isplaćene zarade i naknade zarade ukupno 54.788,69 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno utvrđene iznose, u visini i rokovima određenim ovim stavom izreke, kao i u delu stava četvrtog izreke kojim je obavezan tuženi da na iznose razlike zarade i naknade zarade iz stava prvog izreke, za period od 01.02.2015. do 30.04.2015. godine, uplati u korist tužioca doprinose za socijalno osiguranje nadležnim Fondovima penzijskog i invalidskog osiguranja, zdravstvenog osiguranja i osiguranja za slučaj nezaposlenosti. Stavom drugim izreke preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog izreke, stavu drugom izreke, preostalom delu stava četvrtog izreke, kao i rešenje o troškovima parničnog postupka sadržanog u stavu petom izreke, pa je tačkom jedan ovog stava odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da mu plati na ime manje isplaćene zarada i naknade zarada za period od 01.04.2014. do 31.01.2015. godine u mesečnim iznosima i sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno utvrđene iznose, u visini i rokovima bliže određenim ovom tačkom izreke; tačkom dva istog stava odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da mu na ime manje plaćene naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.01.2014. godine do 31.03.2014. godine plati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom, bliže određenim ovom tačkom izreke; tačkom 3 ovog stava izreke odbijen je tužbeni zahtev tužioca u delu kojim je tražio da se obaveže tuženi da u njegovu korist na iznose zarada i naknada zarada tačke 1. i 2. ovog stava izreke plati doprinose za socijalno osiguranje i to za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invaldsko osiguranje zaposlenih u Beogradu, doprinose za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje, doprinose za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje i tačkom 4. istog stava obavezan tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka od 97.969,80 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Protiv stava drugog izreke drugostepene presude, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene meterijalnog prava, s tim što je predložio da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom primenom člana 404. ZPP.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju tužioca.

Rešenjem Apelacionog suda u Kragujevcu R4 450/18 od 02.10.2018. godine ustupljeno je Vrhovnom kasacionom sudu na stvarnu nadležnost odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3693/17 od 08.05.2018. godine.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 55/14 i 87/18) pa je utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kod tuženog zaposlen na neodređeno vreme i ugovorom o radu od 05.06.2002. godine raspoređen je na poslove putara I, za koje je predviđen I stepen stručne spreme i njegova zarada za puno radno vreme iznosi 750 bodova, čiju vrednost utvrđuje direktor, a aneksom ugovora o radu od 28.11.2005. godine na poslovima putara I imao je ugovorenu osnovnu zaradu od 784 boda. Navedenim ugovorom i aneksom nije određena vrednost boda, ni iznos osnovne zarade. Pravilnikom o radu tuženog posao koji tužilac obavlja vrednovan je koeficijentom 1,12 i njegove zarade su prilikom obračuna u spornom periodu vrednovane ovim koeficijentom. Kod tuženog je bio u primeni Pravilnik o radu kojim nije utvrđena osnovna zarada, niti je utvrđena njime osnovna cena rada, a nije ni definisan način njenog utvrđenja, ali je ovim Pravilnikom propisano da zarada sa koeficijentom 1 vredi 700 bodova, što su poslovi najniže vrednosti, dok su ostali najsloženiji poslovi vrednovani sa 1540 bodova, odnosno koeficijentom 2,20. Prema ovom Pravilniku visinu zarade za sva radna mesta, osim rukovodećih, utvrđuje direktor na osnovu koeficijenta utvrđenih članom 76. Pravilnika, vodeći računa o težini i složenosti poslova, a u članu 76. je propisano da se zarada po osnovu radnog učinka utvrđuje na osnovu kvaliteta i obima poslova koje zaposleni u toku meseca obavi, kao i odnosa zaposlenog prema radnim obavezama i može iznositi ±20% od osnovne zarade. Istim Pravilnikom i to članom 77. propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj tim pravilnikom, u tačno određenim procentima po svim osnovima.

Posebni kolektivni ugovor za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala kod tuženog je bio na snazi do 29.03.2014. godine kojim je u članu 52. propisano da se osnovna zarada dobija množenjem koeficijenta posla i iznosa osnovne zarade za najjednostavniji rad (cena rada) kod poslodavca koje se za koeficijent ugovara u visini minimalne zarade uvećane za pripadajuće poreze i doprinose. Tuženi je kao član udruženja poslodavaca putne privrede pristupio potpisivanju Posebnog kolektivnog ugovora za delatnost putne privrede, koji je bio u primeni od 22.01.2015. godine i primenjivao se u preostalom delu utuženog perioda. Prema članu 34. ovog kolektivnog ugovora osnovna zarada za najjednostavniji posao ugovara se u visini minimalne zarade utvrđene Zakonom o radu uvećane za pripadajuće poreze i doprinose. Veštačenjem od strane veštaka ekonomsko-finansijske struke utvrđeno je da je tuženi u spornom periodu isplatu zarade vršio određivanjem manje cene rada od cene rada koju je trebalo utvrditi u skladu sa kolektivnim ugovorima za period njihovog važenja, ali isto tako i u periodu kada ovi ugovori nisu bili na snazi, tačnije od 29.03.2014. godine do 22.01.2015. godine. Pitanje isplate troškova ishrane za utuženi period regulisano je odredbom člana 64. Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala za dane provedene na radu i visinu od 20% od minimalne zarade i to samo za period važenja ovog kolektivnog ugovora. Tuženi je tužiocu u spornom periodu isplatio naknadu za ishranu u toku rada primenom ugovora o radu. Odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala u članu 52. i posebnog kolektivnog ugovora za delatnost putne privrede u članu 34. predviđen je identičan način utvrđivanja osnovne zarade za najjednostavniji posao u visini minimalne zarade u skladu sa zakonom, uvećane za pripadajuće poreze i doprinose.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom obračuna osnovne zarade i ostalih pripadajućih naknada na način kako je to predviđeno Posebnim kolektivnim ugovorom za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala i Posebnim kolektivnim ugovorom za putnu privredu utvrdio visinu dugovanih iznosa zarada i naknada zarada, pa je poređenjem sa isplaćenim iznosima zarada i naknada zarada utvrdio postojanje razlike za koju je obavezao tuženog da isplati tužiocu za ceo utuženi period, kao i na uplatu doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na ovako utvrđene iznose u korist tužioca, te naknadu troškova za ishranu u toku rada za januar, februar i mart 2014. godine.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužioca da se tuženi obaveže da mu isplati manje isplaćenu zaradu i naknadu zarade za period od 01.04.2014. godine do 31.01.2015. godine (kada nisu bili na snazi napred navedeni kolektivni ugovori), kao i da mu na ove iznose uplati doprinose obaveznog osiguranja nadležnim fondovima. Takođe je pravilna odluka drugostepenog suda i u delu kojim je odbio zahtev tužioca da mu tuženi na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za januar, februar i mart 2014. godine sa pripadajućom kamatom. Naime, u spornom periodu nije bio u primeni ni jedan od Posebnih kolektivnih ugovora kojim je regulisano pitanje načina utvrđivanja visine cene rada. Pravilnik o radu kod tuženog ne propisuje način utvrđivanja visine cene rada kod tuženog, a zarada je u ovom delu perioda obračunavana i isplaćivana primenom cene rada koju je utvrđivao direktor svojim odlukama u zavisnosti od raspoloživih sredstava. Minimalna zarada nije ugovorena, a tužilac nije ponudio dokaze o postojanju akata kod tuženog (koji su bili u primeni u spornom periodu) koji sadrže odgovarajuće parametere za obračun zarade na osnovu kojih bi se mogla utvrditi njena visina, pa je pravilan zaključak drugostepenog suda da tužiocu ne pripada tražena razlika zarade i ostalih potraživanja, kao i uplate doprinosa (za čiji obračun osnovna zarada predstavlja osnovicu), između onih koji su mu isplaćivani i onih čiju je visinu sud utvrdio primenom odredaba tada važećeg kolektivnog ugovora.

Suprotno navodima revizije, pravilno je drugostepeni sud odbio zahtev tužioca za naknadu troškova za ishranu u toku rada za mesece januar, februar i mart 2014. godine. Naime, ugovorom o radu tužioca od 31.05.2002. godine, propisano je pravo tužioca za naknadu troškova za ishranu u toku rada u visini od 25% od prosečne zarade u privredi Republike Srbije ostvarene u prethodnom mesecu, a aneksom ugovora o radu iz 2005. godine derogirana je navedena odredba tako što je članom 4. istog aneksa propisano da zaposleni ima pravo na isplatu ovih troškova u skladu sa opštim aktom. Dalje, odredbom člana 64. Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala koji je bio u primeni do 29.03.2014. godine predviđena je isplata naknade troškova za mesečnu ishranu u toku rada za dane provedene na radu, najmanje u visini 20% od minimalne zarade, a Pravilnikom o radu kod tuženog predviđen je osnov, ali ne i način utvrđivanja visine za isplatu ove naknade, a prema nalazu veštaka, u posmatranom periodu, naknada troškova za ishranu u toku rada isplaćena u većem iznosu od iznosa naknade koja se dobija primenom odredbe člana 64. Posebnog kolektivnog ugovora, te kako sudu nije predočen drugi opšti akt tuženog koji bi omogućio obračun veće naknade od isplaćene, to je pravilno drugostepeni sud preinačio prvostepenu odluku i odbio u tom delu zahtev tužioca.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao stavu prvom izreke na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Vrhovni kasacioni sud je, odluku sadržanu u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 154. stav 1. ZPP, tako što odbio zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka jer troškovi odgovora tuženog na reviziju tužioca, po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, nisu bili neophodni za vođenje ove parnice.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić