U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Branka Stanića, članova veća, u parnici tužioca – protivtuženog AA iz ..., čiji je punomoćnik advokat Radomir Raka Spasojević iz ..., protiv tuženog – protivtužioca BB iz ..., čiji je punomoćnik advokat Slavica Ćirović iz ..., radi ukidanja prava službenosti po tužbi i utvrđenja prava službenosti po protivtužbi, odlučujući o reviziji tuženog – protivtužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 285/2014 od 20.05.2015. godine, u sednici održanoj 13.09.2017. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog-protivtužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 285/2014 od 20.05.2015. godine u preinačujućem delu i odluci o troškovima postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Valjevu – Sudske jedinice u Mionici P 2828/12 od 04.11.2013. godine, stavom 1. izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da tuženi nema pravo stvarne službenosti prolaza kolima, pešice, progona stoke, zaprežnim vozilima, poljoprivrednim mašinama i teretnim vozilima, bilo kojim putnim pravcem počev od kp br.... preko kp br. ... do kp br. ... KO ..., svojina tuženog, pa preko kat. parcela broj ..., ... i ... KO ..., svojina tužioca, do kp br. ... KO ..., svojina tuženog; što bi tuženi bio dužan priznati i ubuduće se uzdržati od prolaza ovim parcelama. Stavom 2. izreke, odbijen je zahtev tužioca kojim je tražio da se ukine kao nepotrebno pravo stvarne službenosti prolaza kolima, pešice, progona stoke, zaprežnim vozilima, poljoprivrednim mašinama i teretnim vozilima, bilo kojim putnim pravcem označenim kao u stavu 1. izreke a koji je određen naznačenim detaljnim tačkama sa koordinatama. Stavom 3. izreke, odbačena je tužba tužioca u delu kojim je tražio da se utvrdi da tuženi ima pravo službenosti za prolaz kolima, pešice, progon stoke, poljoprivrednim mašinama, zaprežnim i teretnim vozilima, a radi dolaska u povlasnu parcelu ... od javnog puta koji nosi oznaku kp.br. ... KO ..., preko poslužne parcele tužioca broj ... celom širinom i dužinom što je tuženi dužan priznati i trpeti. Stavom 4. izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da tuženi nema pravo službenosti prolaza na isti način opisan kao u stavu trećem izreke postojećim putnim pravcem koji se prostire preko katastarskih parcela broj ..., ..., ... i ... KO ..., počev od javnog puta broj ..., a koji putni pravac je određen detaljnim tačkama sa naznačenim koordinatama, u širini većoj od 2,88 metara, što bi tuženi bio dužan priznati i trpeti. Stavom 5. izreke, usvojen je protivtužbeni zahtev tuženog – protivtužioca pa je utvrđeno da on ima pravo stalne službenosti puta za prolaz kolski, poljoprivrednim mašinama, pešice i progon stoke, preko naznačenih katastarskih parcela KO ... sve do kat. parcele broj ... asfaltnog puta gde se završava u dužini od 315 metara i širini oko 3 metra, čije ivice putnog pravca (desna i leva ivica) su označene detaljnim tačkama, što je tužilac – protivtuženi dužan da prizna, trpi i da se ubuduće uzdrži od ometanja tuženog – protivtužioca u vršenju ovog prava. Stavom 6. izreke, tužilac – protivtuženi je obavezan da tuženom – protivtužiocu na ime naknade troškova spora isplati 214.500,00 dinara u paricionom roku.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž br.285/2014 od 20.05.2015. godine, stavom prvim izreke, navedena prvostepena presuda je potvrđena u stavovima prvom, trećem i četvrtom izreke i u tom delu žalba tužioca – protivtuženog odbijena je kao neosnovana. Stavom drugim izreke, navedena prvostepena presuda je preinačena u delu koji se odnosi na stav 2. izreke, tako što je usvojen tužbeni zahtev tužioca i ukinuto kao nepotrebno pravo stvarne službenosti prolaza kolima, pešice, progona stoke, zaprežnim vozilima, poljoprivrednim mašinama i teretnim vozilima, bilo kojim putnim pravcem počev od kat. parcele broj ... preko kat. parcele br. ... KO ... do kat. parcele br. ... svojina tuženog, pa preko kat. parcele broj ..., ... i ... KO ..., svojina tužioca do kat. parcele broj ... KO ... svojina tuženog, koji putni pravac je određen detaljnim tačkama sa identifikovanim koordinatama pa je tuženi obavezan da ovo prizna i trpi i zabranjuje mu se da ubuduće za dolazak do svojih parcela broj ... i ... KO ..., koristi opisani putni pravac kao i bilo koji drugi putni pravac koji se prostire preko nepokretnosti tužioca. Stavom trećim izreke, preinačena je navedena prvostepena presuda i u stavu 5. izreke, tako što je odbijen kao neosnovan protivtužbeni zahtev tuženog – protivtužioca kojim je tražio da se utvrdi da on ima pravo stvarne službenosti puta za prolaz kolskim i poljoprivrednim mašinama, progon stoke i pešački preko kat. parcela tužioca – protivtuženog broj ..., ..., ... i ..., sve KO ..., a koji prolazi putnim pravcem opisanim u ovom stavu izreke. Stavom četvrtim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca – protivtuženog i potvrđeno je rešenje Osnovnog suda u Valjevu, Sudska jedinica Mionica P br.2828/12 od 10.12.2013. godine. Stavom petim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu 6. izreke prvostepene presude pa je tuženi – protivtužilac obavezan da tužiocu – protivtuženom na ime troškova prvostepenog postupka isplati 35.250,00 dinara u paricionom roku. Stavom šestim izreke, tuženi-protivtužioca obavezan je da tužiocu protivtuženom naknadi troškove drugostepenog postupka od 24.400,00 dinara u paricionom roku.

Protiv navedene presude donete u drugom stepenu i to odluka sadržanih u stavovima drugom, trećem, petom i šestom izreke, tuženi-protivtužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešno primenjenog materijalnog prava, opisno se pozivajući na razloge iz člana 404. ZPP.

Baveći se ocenom dozvoljenosti revizije u smislu člana 410. ZPP („Sl. glasnik RS“, broj 72/11, 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da je izjavljena revizija dozvoljena na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP, zbog načina odlučivanja drugostepenom odlukom u pobijanom delu, zbog čega nema razloga da se o izjavljenoj reviziji odlučuje primenom člana 404. ZPP.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana. Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti bitna povreda iz člana 407. stav 1. tačka 5. ZPP u postupku pred drugostepenim sudom, na koju se revizijom neosnovano ukazuje. Bez uticaja je revidentov navod da je donošenjem pobijane presude učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP jer ova bitna povreda ne može biti razlog za izjavljivanje revizije na osnovu člana 407. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi-protivtužilac je poslednjih 20 godina lično, a prethodno preko 40 godina preko svojih pravnih prethodnika, kao vlasnik katastarskih parcela broj ... i ..., za dolazak do njih koristio sporni putni pravac, koji prelazi preko katastarskih parcela vlasništvo tužioca broj ..., ..., ... i ... sve KO ..., identifikovanih na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka geodetske struke. U tom vremenskom periodu izgrađen je asfaltni put koji nosi oznaku kat. parcele br. ... KO ... . Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka saobraćajne struke, utvrđeno je da kat. parcele tuženog – povlasno dobro imaju pristup javnom putu putnim pravcem označeno kao tzv. „upućujući put“ preko makadamskog puta koji je povezan sa asfaltnim putem u ukupnoj dužini od 1.456 m2, dok je postojeći putni pravac dužine 315 m2. Po kriterijumu putnih podloga, po nalazu i mišljenju istog sudskog veštaka, upućujući pravac je povoljniji jer se pruža makadamskim i asfaltnim putem, nasuprot prisustva blata i uz manju saobraćajnu podobnost spornog puta u slučaju kiše i snega. Upućujući pravac je po kriterijumima opterećenosti parcela drugih vlasnika povoljniji jer se pruža javnim putem, dok sporni putni pravac prelazi preko parcela tužioca u dužini od 292 metara; a za koju opterećuje poslužno dobro.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja pravostepeni sud je zaključio da je postojeći putni pravac povoljniji jer je njegova dužina značajno kraća od tzv. upućujućeg puta, pa se tako ostvaruje znatna ušteda u uslovima suve podloge za vlasnika povlasnog dobra; zbog čega je smatrao da nisu ispunjeni uslovi iz člana 58. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa za prestanak prava stvarne službenosti prolaza. U situaciji kada je utvrđeno da je tuženi – protivtužilac prolazio predmetnim putem bez tužiočevog protivljenja preko 20 godina, prvostepeni sud je utvrdio postojanje prava stvarne službenosti prolaza na osnovu člana 56. u vezi člana 54. citiranog zakona.

Pravilno je drugostepeni sud pobijanom odlukom i po nalaženju ovoga suda zaključio da u situaciji kada je tuženi – protivtužilac u međuvremenu stekao mogućnost da koristi drugi put za dolazak do svojih katastarskih parcela, da, su se stekli uslovi za prestanak njegovog prava službenosti prolaza iz člana 58. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer je ona postala nepotrebna za korišćenje povlasnog dobra i rukovodeći se takođe načelom restrikcije propisanim odredbom člana 50. istog zakona. Sporni putni pravac opterećuje poslužno dobro u dužini od oko 292 metara, a tzv. upućujući put, iako duži za oko 1 km, pogodniji je za prolaz u slučaju kiše i blata jer je posut makadamom i pruža se javnim putem.

Nisu osnovani ni revizijski navodi tuženog da je donošenjem pobijane presude drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, ukidanjem prava stvarne službenosti prolaza zbog „loših vremenskih uslova“, s obzirom da su se i po nalaženju ovoga suda stekli uslovi za prestanak prava stvarne službenosti prolaza navedenim putem u smislu člana 58. Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa u situaciji kada je u međuvremenu izgradnjom asfaltnog puta i formiranjem tzv. upućujućeg puta preko makadamskog, formiran novi putni pravac koji je povoljniji po kriterijumu podloge i po kriterijumu opterećenosti, odnosno na način koji najmanje opterećuje poslužno dobro u smislu člana 50. citiranog zakona kojim se rukovodi načelo restrikcije.

Pravilno je odlučeno i o naknadi troškova postupka na osnovu čl.165. stav 2. u vezi čl.153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci presude.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić