Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 4900/2012 od 18.07.2014. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je presuda Višeg suda u Beogradu P 10/10 od 18.01.2012. godine u stavu prvom izreke, delu stava trećeg izreke kojim je usvojen protivtužbeni zahtev i utvrđeno da su tuženi kao zakonski naslednici na posebnoj imovini iza smrti pokojnog ZZ bivšeg iz ... suvlasnici, i to: BB sa ¼ idealna dela, VV sa 1/8 idealnih delova, GG, rođena GG1 sa 1/8 idealnih delova, DD sa 1/16 idealnih delova, ĐĐ sa 3/16 idealnih delova, EE sa 1/8 idealnih delova i ŽŽ sa 1/8 idealnih delova na trosobnom stanu broj ..., površine 82 m2 na ... spratu u ulici ... broj ... u ..., što je tužilja AA dužna priznati i trpeti a tuženi svoje pravo mogu upisati u zemljišne knjige na osnovu ove presude, kao i u stavu četvrtom izeke, i u tom delu je žalba tužilje odbijena kao neosnovana. Stavom drugim izreke, ukinuta je presuda Višeg suda u Beogradu P 10/10 od 18.01.2012. godine u delu stava drugog izreke kojim se Viši sud u Beogradu oglasio mesno nenadležnim za postupanje po delu tužbenog zahteva kojim je traženo da se utvrdi pravo susvojine na pokretnim stvarima i nepokretnosti na katastarskoj parceli ... KO ...- ..., površine 47,99 ari i kuće na navedenoj parceli i u tom delu tužba odbačena, kao i u delu stava trećeg izreke kojim je usvojen protivtužbeni zahtev i uvrđeno da su tuženi kao zakonski naslednici na posebnoj imovini iza smrti pokojnog ZZ bivšeg iz ..., suvlasnici na pokretnoj imovini navedenoj u tom stavu izreke, kao i u stavu petom izreke, i u tom delu predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi su podneli odgovor na reviziju tužilje i zahtevali naknadu troškova postupka po reviziji.

Rešenjem Apelacionog suda u Beogradu R3 122/2017 od 13.12.2017. godine nije predloženo Vrhovnom kasacionom sudu odlučivanje o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude tog suda Gž 4900/12 od 18.07.2014. godine.

Parnični postupak u ovom sporu započet je tužbom koja je podneta 24.06.1996. godine sa zahtevom tužilje za utvrđenje prava susvojine po osnovu sticanja u vanbračnoj zajednici sa pravnim prethodnikom tuženih, pokojnim ZZ, na nepokretnoj imovini - trosobnom stanu na četvrtom spratu stambene zgrade u ... u ulici ... broj ... i katastarskoj parceli ... KO ... sa kućom sagrađenom na toj parceli, kao i pokretne imovine - putničkog vozila i pokućstva u stanu i kući. U tužbi je vrednost predmeta spora označena iznosom od 392.820,00 dinara, koji odgovara protivvrednosti od 112.234,29 DEM po tržišnom kursu na dan podnošenja tužbe (1 DEM = 3,50 dinara), odnosno protivvrednosti od 57.384,48 evra po kursu na dan 01.01.2002. godine (1 evro = 1,95583 DEM). Tužilja je, ne menjajući tužbeni zahtev, podneskom od 03.09.2007. godine označila vrednost predmeta spora iznosom od 650.000,00 dinara, koji odgovara protivvrednosti od 185.714,29 DEM na dan podnošenja tužbe, odnosno protivvrednosti od 94.954 evra na dan 01.01.2002. godine. Tuženi su 20.07.1999. godine podneli protivtužbu koja je u koneksnom odnosu sa tužbom, jer su zahtevali utvrđenje prava susvojine po osnovu nasleđivanja na nepokretnoj i pokretnoj imovini koja je predmet i tužbenog zahteva.

Predmet je nakon 01.01.2010. godine, kao dana početka primene Zakona o uređenju sudova („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 116/08), od tadašnjeg Prvog opštinskog suda u Beogradu kojem su podnete tužba i protivtužba preuzeo Viši sud u Beogradu. Shodno članu 23. stav 1. tačka 7. navedenog zakona, viši sud u prvom stepenu sudi u građanskopravnim sporovima kad vrednost predmeta spora omogućava izjavljivanje revizije, a prema članu 394. stav tada važećeg Zakona o parničnom postupku imovinski cenzus za reviziju morao je prelaziti dinarsku protivvrednost 100.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Pobijana drugostepena presuda doneta je 18.07.2014. godine - nakon stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 55/14). Odredbom člana 23. stav 3. navedenog zakona propisano je da je revizija dozvoljena u svim postupcima u kojima vrednost pobijenog dela prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra, odnosno 100.000 evra u privrednim sporovima, po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe, a koji nisu pravnosnažno rešeni do dana stupanja na snagu tog zakona.

Iz navedenih razloga, imajući u vidu da se revizijom pobija drugostepena presuda u delu kojim je pravnosnažno odlučeno o zahtevu tužbe i protivtužbe u odnosu na trosobni stan u ..., Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija dozvoljena po vrednosti predmeta spora pobijenog dela. Zbog toga o izjavljenoj reviziji nije odlučivao kao o izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 395. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 125/04 i 111/09), i zato nije uzeo u obzir rešenje Apelacionog suda u Beogradu R3 122/2017 od 13.12.2017. godine.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, u smislu člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 125/04 i 111/09 - ZPP) koji se u ovom postupku primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11 ... 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. U reviziji, izjavljenoj i zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 1. ZPP učinjene u drugostepenom postupku, izričito se ne navodi odredba tog zakona koju drugostepeni sud nije primenio ili je pogrešno primenio, a to je uticalo ili moglo uticati na pravilnost odluke o tužiljinoj žalbi.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, nosilac stanarskog prava na stanu broj ... na četvrtom spratu zgrade u ulici ... broj ... u ... bio je ZZ, na osnovu ugovora o korišćenju stana od 01.11.1972. godine. U navedenom ugovoru su, kao članovi porodičnog domaćinstva, bili upisani roditelji i sestra nosioca stanarskog prava. Označeni stan bio je predmet ugovora o kupovini stana u društvenoj svojini Ov. ... od 07.04.1993. godine koji je ZZ kao kupac zaključio sa … kao prodavcem. Kupac je ugovorenu cenu stana isplatio u celosti. Tuženi su zakonski naslednici pokojnog ZZ, umrlog ...1996. godine, i pravnosnažnim rešenjem Osnovnog suda u Podgorici O 222/07 od 16.07.2008. godine oglašeni su za naslednike njegove zaostavštine - nepokretne imovine u KO ... i KO ... .

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava odlučili o tužbenom i protivtužbenom zahtevu u odnosu na sporni stan u ... .

Pravo svojine na spornom stanu sada pokojni ZZ stekao je otkupom, na osnovu ugovora o kupoprodaji stana u društvenoj svojini Ov ... od 07.04.1993. godine koji je zaključio sa nosiocem prava raspolaganja, pod uslovima propisanim Zakonom o stanovanju. Pravo na otkup stana iz člana 16. Zakona o stanovanju je lično pravo nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca stana, koje on može preneti samo na svog bračnog druga i decu (bračnu, vanbračnu, usvojenu i pastorčad), pod uslovima iz stava 2. te odredbe. Pravo na otkup stana ne pripada vanbračnom partneru nosioca stanarskog prava, ni uz njegovu saglasnost, jer se ni po ranije važećim stambenim propisima a ni po odredbama Zakona o stanovanju vanbračni partner ne može smatrati članom porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca stana na neodređeno vreme, osim pod uslovom da je između njih moglo biti ostvareno pravo na zakonsko izdržavanje.

S`toga, vanbračni partner nema pravo svojine na stanu otkupljenom u toku vanbračne zajednice. Izuzetno, stan dodeljen jednom vanbračnom partneru u toku vanbračne zajednice ulazi u režim zajedničke imovine iz člana 191. Porodičnog zakona, u slučaju kada je u molbi za dodelu stana drugi vanbračni partner prijavljen kao član porodičnog domaćinstva podnosioca molbe, koji je, po tom osnovu, stekao bodove koji su uticali na dodelu stana.

U konkretnom slučaju, predmetni stan je sada pokojnom ZZ dodeljen na korišćenje kao nosiocu stanarskog prava na neodređeno vreme tokom 1972. godine - pre zasnivanja vanbračne zajednice koja je, po tvrdnji tužilje, zasnovana tokom 1980. godine. Zbog toga tužilja neosnovano zahteva utvrđenje prava susvojine po osnovu sticanja u vanbračnoj zajednici na stanu otkupljenom pod beneficiranim i netržišnim uslovima. S`obzirom da tužilja nema pravo susvojine ni drugi pravni osnov za državinu, dužna je da sporni stan preda tuženima kao njegovim suvlasnicima, u smislu član 37. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, koji su pravo susvojine stekli nasleđivanjem, shodno članu 36. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i članu 13. Zakona o nasleđivanju.

Imajući u vidu da se u ovom slučaju nije stekao izuzetak da se sporni stan smatra zajedničkom imovinom tužilje i sada pokojnog ZZ, to nisu osnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava - odredbe član 191. Porodičnog zakona.

Shodno izloženom, na osnovu člana 405. ZPP, odlučeno kao u prvom stavu izreke.

Odluka o troškovima postupka po reviziji, sadržana u drugom stavu izreke, doneta je primenom članova 150. i 161. stav 1. ZPP. Tuženi nemaju pravo na naknadu troškova povodom odgovora na reviziju, jer po oceni Vrhovnog kasacionog suda ti troškovi nisu bili potrebni za vođenje ove parnice.

Predsednik veća - sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić