Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Radisav Stanojević, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Slobodan Svrzić, advokat iz ..., radi duga, vrednost predmeta spora 70.000 evra u dinarskoj protivvrednosti, postupajući po izjavljenoj reviziji tužioca na presudu Privrednog Apelacionog suda Pž br. 1428/18 od 13.09.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 17.12.2020. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Privrednog Apelacionog suda Pž br. 1428/18 od 13.09.2018. godine i presuda Privrednog suda u Požarevcu P 331/14 od 25.12.2017. godine i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Privrednog suda u Požarevcu P 331/14 od 25.12.2017. godine, odbijen je tužbeni zahtev tužioca za isplatu iznosa od 57.500 evra sa zakonskom zateznom kamatom po članu 4. Zakona o zateznoj kamati od podnošenja tužbe do isplate u dinarskoj protivvrednosti po najpovoljnijem kursu NBS na dan isplate i obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove postupka u iznosu od 179.250,00 dinara.

Presudom Privrednog Apelacionog suda Pž br. 1428/18 od 13.09.2018. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Privrednog suda u Požarevcu P 331/14 od 25.12.2017. godine i odbijen je zahtev tužioca i tuženog za isplatu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tužilac je izjavio reviziju sa pozivom na član 404. ZPP, zbog pogrešne primene materijalnog prava, a radi zaštite ravnopravnosti građana.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su se u konkretnom slučaju stekli uslovi za odučivanje o reviziji iz člana 403. stav 3. ZPP, te da o istoj ne treba odlučivati kao o posebnoj reviziji.

Ispitujući pobijanu presudu u granicama revizijskih razloga propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11...55/14), Vrhovni kasacioni sud je ustanovio da je revizija tužioca osnovana.

U donošenju drugostpene odluke nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Bitna povreda parničnog postupka pred prvostepenim sudom ne može biti razlog za izjavljivanje revizije primenom člana 407. ZPP.

Predmet tužbe je zahtev na ime naknade štete zbog neispunjenja obaveze preuzete ugovorom o razmeni od 04.11.2008. godine i to isplatom protivvrednosti trosobnog stana površine 70 m2 sa jednim parking mestom u iznosu od 57.500 evra u dinarskoj protivvrednosti po najpovoljnijem kursu NBS na dan isplate.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, ugovorom o razmeni nepokretnosti od 04.11.2008. godine, tužilac i njegov brat su se obavezali da ustupe VV d.o.o. u svojinu kuću u ulici ... u ... sa pravom korišćenja katastarske parcele broj ..., a VV d.o.o. da će na ime ustupljene nepokretnosti tužiocu predati u svojinu jedan trosoban stan površine 70 m2 i jedno parking mesto, a bratu tužioca trosobni stan površine 70 m2 sa jednim garažnim mestom, sve u više porodičnom stambenom objektu izgrađenom između ostalog i na parceli ... Postignuta je saglasnost da se po izradi glavnog izvođačkog projekta i pribavljanja građevinske dozvole za izgradnju, aneksom ugovora bliže utvrdi broj i precizna površina i spratnost stana, kao i broj parking mesta. Rok za izgradnju objekta je ugovoren na 20 meseci građevinske sezone od početka gradnje objekta. Tužilac i njegov brat su VV predali u posed kuću i katastarsku parcelu dana 01.09.2009. godine. D.o.o. VV je odobrena izgradnja objekta dana 27.11.2009. godine. Nakon početka gradnje stambeno-poslovnog objekta stranke su se saglasile da će VV d.o.o. tužiocu preneti u svojinu stan broj ... u prizemlju površine 70 m2. VV d.o.o. ... je sa tužiočevim bratom potpisao Aneks ugovora kojim je određena površina i spratnost stana. Aneks ugovora između tužioca i VV d.o.o. ... kojim bi bio utvrđen broj i precizna površina i spratnost stana i broj parking mesta nije zaključen. Tužilac nije tražio nakon izgradnje ključeve stana broj ... od tuženog, niti mu je navedeni stan predat u državinu. Dana 05.12.2011. godine pokrenuta je likvidacija nad VV d.o.o. .... Nakon pokretanja likvidacije VV d.o.o. je ispostavio konačni račun broj ... dana 30.12.2011. godine koji za predmet ima stan broj ... površine 70 m2 po ugovoru o razmeni nepokretnosti. Račun je ispostavljen na ime tužioca, ali nije dostavljen tužiocu. Likvidacija je okončana odlukom od 19.07.2012. godine kada je doneta i odluka likvidacionog upravnika, tuženog o raspodeli likvidacionog ostatka kojom je imovina VV d.o.o u likvidaciji preostala nakon okončanja postupka likvidacije raspodeljena tuženom kao osnivaču i jedinom članu društva. VV d.o.o u likvidaciji je brisan iz registra privrednih subjekata dana 01.08.2012. godine.

Prema stavu prvostepenog suda obaveza VV d.o.o je kod zaključenja ugovora o razmeni imala više predmeta i više stanova saglasno članu 403. Zakona o obligacionim odnosima. Tužilac je izvršio izbor odabirom stana broj ..., pa se obaveza VV svela na predaju stana ... sa parking mestom broj ... Shodno tome, prvostepeni sud zaključuje da obaveza VV nije novčana, već glasi na predaju stana broj ... sa parking mestom broj ... Prvostepeni sud je imao u vidu i činjenicu da do utuženja tužilac nije raskinuo ugovor o razmeni niti je obavestio drugu ugovornu stranu da odustaje od zaključenja ugovora o razmeni. Nakon ekonomsko-finansijskog veštačenja utvrđeno je da predmetni stan koji je činio imovinu VV isknjižen iz evidentirane imovine VV d.o.o. 30.12.2011. godine nakon ispostavljanja računa na teret tužioca koji račun nije dostavljen tužiocu niti mu je predat u svojinu stan. Međutim, po stavu prvostepenog suda, da bi izvršio svoju obavezu najpre potpisivanjem Aneksa ugovora, a potom i predajom tužiocu stana u državinu, tužilac je morao da zajedno sa tuženim pristupi u sud radi potpisa i overe Aneksa ugovora ili da pristupi na adresu stana radi preuzimanja stana u državinu. Tuženi nije raspolagao stanom broj ... niti ranije VV, tako da je ispunjenje obaveze predaje tog stana u svojini tužioca i dalje moguće. Ispunjenje ugovora zavisi ne samo od tuženog, već i od samog tužioca, pa sve dok je ispunjenje obaveze moguće dok ugovor nije raskinut po samom zakonu, niti po izjavi stranke, na tuženom nema krivice što predaja stana broj ... još nije izvršena, pa tužilac nema pravo da od tuženog potražuje naknadu štete odnosno protivvrednost stana.

Navedeni zaključak prihvata i drugostepeni sud u potpunosti.

Osnovani su navodi tužioca kao revidenta da se navedeni zaključak nižestepenih sudova ne može prihvatiti.

Odredbom člana 552. Zakona o obligacionim odnosima regulisan je ugovor o razmeni tako da se svaki ugovarač obavezuje prema svom saugovaraču da prenese na njega svojinu neke stvari i da mu je u tu svrhu preda. Predmet razmene mogu biti i druga prenosiva prava. Iz ugovora o razmeni nastaju za svakog ugovarača obaveze i prava koja iz ugovora o prodaji nastaju za prodavca. Po osnovu zaključenog ugovora o razmeni nepokretnosti od 04.11.2008. godine, tužilac je izvršio svoju obavezu prema VV ustupanja u svojinu kuće k. broj ... u ulici ... u ... sa pravom korišćenja katastarske parcele broj ... zemljište bez zgrade kućište i dvorište površine od 01,54 ara u cilju izgradnje novoplaniranog višeporodičnog stambenog objekta. Obaveza ugovarača za ustupljenu nepokretnost prema tužiocu bila je da prenese u svojinu jedan trosoban stan površine 70 m2 i jedno parking mesto, stim što će se aneksom ugovora bliže utvrditi broj i precizna površina i spratnost stana kao i broj parking mesta. Polazeći od sadržine ugovora o razmeni može se zaključiti da je obaveza VV bila odrediva u momentu zaključenja ugovora i sastojala se u predaji u izgrađenom stambenom objektu jednog stana površine 70 m2 i jednog parking mesta.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja ne proizlazi da je VV saglasno članu 3. stav 2. zaključenog ugovora pozvao tužioca nakon izrade glavnog izvođačkog projekta i pribavljanja građevinske dozvole za izgradnju objekta da aneksom bliže utvrde broj i preciznu površinu i spratnost stana, kao i broj i površinu parking mesta. Dana 05.12.2006. godine pokrenuta je likvidacija „VV“ koja je okonačna odlukom od 19.07.2012. godine, kada je doneta i odluka likvidacionog upravnika ovde tuženog o raspodeli likvidacionog ostataka, tako da je preostala imovina raspodeljena tuženom kao osnivaču i jedinom članu društva. „VV“ je brisan iz registra privrednih subjekata 01.08.2012. godine, po podnošenju tužbe od strane tužioca prema VV u likvidaciji. Shodno tome, sledi da VV koji je preuzeo obavezu predaje jednog trosobnog stana od površine 70 m2 i jednog parking mesta istu nije izvršio ni do perioda okončanja likvidacije navedenog privrednog društva. VV više ne postoji i isti ne može ni da izvrši preuzetu obavezu iz člana 3. ugovora. Prema Zakonu o privrednim društvima likvidacija društva se može sprovesti kada društvo ima dovoljno sredstava za namirenje svih svojih obaveza i društvo ne može doneti odluku o okončanju likvidacije pre pravnosnažnog okončanja svih postupaka koji za pravnu posledicu mogu imati bilo kakvu obavezu društva i izmirenje svih tih obaveza. U konkretnom slučaju likvidacija je okončana, a prema tužiocu nisu izvršene obaveze iako je uslov za okončanje likvidacije izmirenje svih obaveza. Shodno tome tužilac ima pravo da zahteva naknadu štete zbog neizvršenja ugovora, pa je pogrešan stav nižestepenih sudova da je tužilac odabirom stana broj ... izabrao predmet alternativne obaveze VV i da je obaveza definitivno nenovčane prirode. Međutim, za pravilnu primenu materijalnog prava Vrhovni kasacioni sud nalazi da nisu utvrđene sve pravno relevantne činjenice i to po kom osnovu odgovara tuženi za utuženi iznos koji je istovremeno bio i likvidacioni upravnik i jedini član društva kome je raspodeljen lividacioni ostatak privrednog društva VV. Likvidacioni upravnik odgovoran je za zakonitost poslovanja društva u likvidaciji. Isti po zakonu sprovodi radnje na okončanju poslova započetih pre početka likvidacije, preduzima radnje potrebne za sprovođenje likvidacije, kao što su prodaja imovine, isplata poverilaca i naplata potraživanja i vrši druge poslove neophodne radi sprovođenja likvidacije društva. Odredbom člana 544. Zakona o privrednim društvima regulisana je odgovornost likvidacionog upravnika za štetu tako da isti odgovara za štetu koju je pričinio u vršenju svoje dužnosti poveriocima društva. Naime, ovo sa razloga jer je sprovedena likvidacija, a prema tužiocu nisu izvršene obaveze preuzete zaključenim ugovorom o razmeni od 04.11.2008. godine. Ukoliko su ispunjeni uslovi za odgovornost po ovom osnovu prema tuženom kao likvidacionom upravniku tužilac bi imao pravo na naknadu pretrpljene štete, odnosno pun iznos protivvrednosti predmetnih nepokretnosti.

Prema članu 541. Zakona o privrednim društvima imovina društva u likvidaciji koja preostane posle izmirenja svih obaveza društva (likvidacioni ostatak) raspodeljuje se članovima društva u skladu sa odlukom o raspodeli likvidacionog ostatka društva. Prema članu 545. stav 2. Zakona o privrednim društvima, članovi društva sa ograničenom odgovornošću odgovaraju solidarno za obaveze društva u likvidaciji i nakon brisanja društva iz registra privrednih subjekata do visine primljenog iznosa iz likvidacionog ostatka. Po ovom osnovu tužilac je ovlašćen da od tuženog potražuje naknadu u novcu, kao protivvrednost nepokretnosti koju je VV bio dužan da mu preda po osnovu zaključenog ugovora o razmeni nepokretnosti, čija visina je limitirana visinom primljenog iznosa iz likvidacionog ostatka.

Međutim, kako zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu raspravljene ove pravno relevantne činjenice, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 416. ZPP ukinuo nižestepene presude.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će raspraviti gore navedene činjenice, pa će zavisno od osnova odgovornosti tuženog odlučiti o visini naknade štete i pravilnom primenom materijalnog prava doneti novu odluku.

Predsednik veća-sudija,

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić