.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 1618/2018
21.01.2021. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Danijele Nikolić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragan Jelisavčić advokat iz ..., protiv tuženog AD „Dunav“ - Industrija za preradu drveta i proizvodnju nameštaja iz Apatina, čiji je punomoćnik Nikola Pecovski advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2172/17 od 28.09.2017. godine, u sednici veća održanoj dana 21.01.2021. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2172/17 od 28.09.2017. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Somboru P 29/2016 od 21.04.2017. godine, stavom prvim i izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi na isplatu duga, i to: glavnog duga u iznosu od 2.560.796,54 dinara sa zateznom kamatom po Zakonu o visini stope zatezne kamate od 17.08.2012. godine do 24.12.2012. godine a od 25.12.2012. godine pa do konačne isplate po Zakonu o zateznoj kamati; troškova parničnog postupka u iznosu od 201.208,00 dinara; troškova izvršnog postupka u iznosu od 78.104,00 dinara; glavnog duga u iznosu od 18.750 evra sa zakonskom zateznom kamatom u visini referentne kamatne stope Evropske centralne banke na glavne operacije za refinansiranje uvećane za 8% poena počev od 16.02.2013. godine do isplate u dinarskoj protivvrednosti evra po prodajnom kursu Narodne banke Srbije; troškova parničnog postupka u iznosu od 242.746,00 dinara sa zateznom kamatom po Zakonu o zateznoj kamati počev od 06.11.2015. godine pa do konačne isplate i troškova izvršnog postupka u iznosu od 76.863,40 dinara, kao i da se obaveže tuženi na naknadu troškova postupka u roku od 15 dana sa zateznom kamatom po Zakonu o zateznoj kamati počev od dana presuđenja pa do isplate. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da nadoknadi tuženom troškove parničnog postupka u iznosu od 182.412,63 dinara u roku od 15 dana pod pretnjom prinudnog izvršenja.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2172/17 od 28.09.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijena je žalba tužioca i potvrđena presuda Višeg suda u Somboru P 29/2016 od 21.04.2017. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da tužiočeva revizija nije osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac ima novčana potraživanja prema Preduzeću „Zelena Drina“ DOO iz Bajine Bašte (sada u stečaju), dosuđena izvršnom presudom Osnovnog suda u Užicu - Sudska jedinica u Bajinoj Bašti P 280/12 od 29.04.2015. godine u iznosu od 2.560.796,54 dinara sa zateznom kamatom od 17.08.2012. godine i iznosu od 201.208,00 dinara na ime parničnih troškova, i izvršnom presudom istog suda P 580/15 od 06.11.2015. godine u iznosu od 18.750 evra sa zateznom kamatom od 16.02.2013. godine u dinarskoj protivvrednosti i iznosu od 242.746,00 dinara na ime troškova parničnog postupka. Tužilac je na osnovu ovih presuda protiv izvršnog dužnika Preduzeća „Zelena Drina“ DOO pokrenuo dva izvršna postupka, sa predlogom da se izvršenje odredi i sprovede plenidbom i prenosom potraživanja koje označeno preduzeće ima prema tuženom u iznosu od 6.176.850,52 dinara, u visini potrebnoj da se namire njegova potraživanja po izvršnim ispravama i troškovi izvršnog postupka. Predložena izvršenja određena su rešenjima o izvršenju Osnovnog suda u Užicu - Sudska jedinica u Bajinoj Bašti I 2551/15 od 21.09.2015. godine i I 302/16 od 24.02.2016. godine. Zaključcima izvršnog suda I 2551/15 od 17.11.2015. godine i I 302/16 od 25.03.2016. godine naloženo je tuženom - dužniku izvršnog dužnika Preduzeća „Zelena Drina“ DOO da novčana sredstva u visini potrebnoj za naplatu novčanog potraživanja po donetim rešenjima o izvršenju prenese na račun tužioca. Tuženi je, rešenjem o izvršenju na osnovu verodostojne isprave Privrednog suda u Somboru Iv 778/2012 od 13.09.2012. godine, obavezan da Preduzeću „Zelena Drina“ DOO isplati novčano potraživanje u iznosu od 6.176.850,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti potraživanja po svakoj verodostojnoj ispravi - računu, i određeno izvršenje radi naplate tog potraživanja na sredstvima na računu tuženog. Tokom tog izvršnog postupka tuženi i Preduzeće „Zelena Drina“ DOO zaključili su 19.02.2013. godine sporazum o isplati duga na rate kojim se tuženi obavezao da označeno novčano potraživanje isplati u 36 jednakih mesečnih rata, u periodu od marta 2013. godine do februara 2016. godine. Između tuženog i Preduzeća „Zelena Drina“ DOO je 19.01.2015. godine izvršeno prebijanje potraživanja označenog preduzeća u iznosu od 6.176.850,00 dinara i potraživanja tuženog prema tom preduzeću u iznosu od ukupno 8.181.380,60 dinara - po računima sukcesivno ispostavljanim u periodu od 28.03.2013. godine do 28.07.2013. godine za opremu i osnovna sredstva koja je tuženi dao na korišćenje i za koje je odlukom njegovog nadzornog odbora odlučeno da se ispostave računi. Izvršenim prebijanjem ugašena je obaveza tuženog prema Preduzeću „Zelena Drina“ DOO, a ostao je neizmiren deo obaveza tog preduzeća prema tuženom u iznosu od 2.218.997,70 dinara.
Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.
Tužilac traži isplatu od tuženog prema kojem njegov dužnik - Preduzeće „Zelena Drina“ DOO iz Bajine Bašte, ima potraživanje po ispostavljenim računima, za čiju naplatu je pokrenuo i postupak izvršenja na osnovu verodostojne isprave. Međutim, to potraživanje tužiočevog dužnika prestalo je prebijanjem (kompenzacijom) u skladu sa članom 336. Zakona o obligacionim odnosima, izvršenom 19.01.2015. godine - pre pravnosnažnosti i izvršnosti presuda kojima su tužiocu priznata sporna novčana potraživanja prema označenom preduzeću i pre donošenja rešenja o izvršenju radi naplate na potraživanju koje to preduzeće ima prema tuženom. Zbog toga tužilac ne može osnovano tražiti da mu tuženi isplati sporno novčano potraživanje, kao dužnik njegovog dužnika, jer dužničko-poverilački odnos između tuženog i tužiočevog dužnika - Preduzeća „Zelena Drina“ DOO, više ne postoji.
Nisu osnovani navodi revizije da je kompenzacija od 19.01.2015. godine bez pravnog učinka zato što je izvršeno prebijanje nepostojećih novčanih potraživanja - potraživanja Preduzeća „Zelena Drina“ DOO po računima koje je prestalo novacijom, zaključenjem sporazuma od 18.03.2013. godine i potraživanje tuženog koje nema osnov u nekom pravnom poslu sa navedenim preduzećem.
Odredbom člana 348. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da obaveza prestaje ako se poverilac i dužnik saglase da postojeću obavezu zamene novom i ako nova obaveza ima različit predmet ili različit pravni osnov. Prema stavu 2. ove odredbe, sporazum poverioca i dužnika kojim se menja ili dodaje odredba o roku, o mestu ili načinu ispunjenja, zatim naknadni sporazum o kamati, ugovornoj kazni, obezbeđenju ispunjenja ili o kojoj drugoj sporednoj odredbi, kao i sporazum o izdavanju nove isprave o dugu ne smatraju se prenovom.
Iz navedene odredbe proizilazi da se stari obligacioni odnos koji je novacijom ugašen i novi koji je nastao moraju međusobno razlikovati prema predmetu ili prema osnovu obaveze. Nema novacije ako se sporazumom poverioca i dužnika menja odredba o roku, mestu ili načinu ispunjenja obaveze, ako se naknadno ugovara kamata, ugovorna kazna ili neko drugo osiguranje potraživanja, ako se ugovara davanje nove isprave o dugu i slično.
Sporazumom koji je tuženi zaključio sa tužiočevim dužnikom - Preduzećem „Zelena Drina“ DOO, nije izmenjen predmet obaveze jer tuženi i dalje duguje novac, niti je promenjen osnov njegove obaveze. Tuženi i dalje duguje novac dužniku tužioca po ispostavljenim fakturama a zaključenim sporazumom je izmenjen samo način izvršenja te obaveze i dogovoreno da će ista biti isplaćena u ratama. Zato nisu osnovani navodi revizije da je sporazumom od 18.03.2013. godine izvršena novacija i da obaveza tuženog prema označenom preduzeću svoj osnov više nema u fakturama već u tom sporazumu. Sledstveno tome, nisu osnovani ni navodi revizije da je izvršena kompenzacija bez pravnog učinka jer je njome prestala obaveza tuženog po računima koja je već bila prestala novacijom, u skladu sa članom 350. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, a nova obaveza nastala sporazumom od 18.03.2013. godine nije bila predmet prebijanja (kompenzacije).
Osporavanjem validnosti ispostavljenih faktura, kao osnova potraživanja tuženog koje je stavljeno u preboj sa potraživanjem Preduzeća „Zelena Drina“ DOO, zadire se u činjenična pitanja. To je u suprotnosti sa članom 407. stav 2. ZPP, kojim je izričito propisano da se revizija ne može izjaviti zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja osim u slučajevima iz člana 402. stav 2. tog zakona, koji se u ovom sporu nisu ostvarili.
Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
