Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1893/15 od 02.08.2016. godine odbijene su kao neosnovane žalbe tuženih i potvrđene presuda Osnovnog suda u Paraćinu – Sudska jedinica Ćuprija P 1217/12 od 06.05.2015. godine i dopunska presuda istog suda P 1217/12 od 05.06.2015. godine.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena Građevinska direkcija Srbije d.o.o. je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 125/04 i 111/09-ZPP) koji se u ovom postupku primenjuje u skladu sa članom 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11), Vrhovni kasaciono sud je našao da je revizija tuženog osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio vlasnik stambenog i poslovnog prostora u ulici ... u ..., na parceli ... KO ... . Sporazumom od 05.08.1999. godine, zaključenim sa tuženom Opštinom i tadašnjom Republičkom direkcijom za obnovu zemlje, tužilac se saglasio sa tim da tužena Opština može odmah po njegovom potpisivanju porušiti stambeni objekat površine 259,96 m2, s tim da u novom objektu koji će biti izgrađen na toj lokaciji dobije tri stana površine po 86,22 m2, te da poslovni prostor – prodavnicu, radionicu, magacin i garažu, može porušiti po završenoj izgradnji novog poslovno – stambenog objekta. Istim sporazumom tužena Opština se obavezala da izgradi i preda tužiocu u svojinu odgovarajući stambeni prostor – tri stana površine po 86,22 m2 i poslovni prostor na lokaciji 2 u roku od 6 meseci po potpisivanju sporazuma. Članom 1. navedenog sporazuma izražena je namera tužene Opštine da, radi otklanjanja štetnih posledica izazvanih agresijom Nato snaga, sa Direkcijom za obnovu zemlje privede gradsko građevinsko zemljište – katastarsku parcelu ... KO ... nameni predviđenoj detaljnim urbanističkim planom za centar grada. Stambeni prostor i deo poslovnog prostora tužioca porušeni su odmah nakon potpisivanja navedenog sporazuma, a preostali deo poslovnog prostora površine 80,38 m2 tužilac je nastavio da koristi kao radionicu i prodavnicu – poslastičarnicu. Prilikom rušenja stambenog prostora i drugih objekata na poslovnom prostoru koji nije srušen nastala su oštećenja koja je tužilac sanirao bez dozvole nadležnog organa kako bi u neporušenom delu poslovnog prostora mogao obavljati poslovnu delatnost dok mu se ne preda drugi poslovni prostor. Na osnovu rešenja Komisije tužene Opštine za raspodelu stanova tužiocu su predata tri stana – jedan površine 98,92 m2 i dva površine po 109,17 m2, sa pripadajućim podrumima. Tužilac se nalazi u posedu tih stanova. Po istom rešenju tužiocu su dodeljena u svojinu i dva lokala – jedan površine 37,36 m2 i drugi površine 48,26 m2, koje on nije želeo da primi jer nisu bili u potpunosti završeni i nisu bili odgovarajući za obavljanje njegove poslovne delatnosti zato što se nalaze u odvojenim zgradama. Tržišna vrednost poslovnog prostora koji je tužilac posedovao pre rušenja, u vreme presuđenja iznosi 14.394.842,15 dinara; vredost neporušenog, ali oštećenog poslovnog prostora koji je tužilac zadržao, određena na isti način, iznosi 3.071.157,43 dinara, a vrednost višak stambenog prostora iznosi 3.643.118,71 dinar. Razlika između tržišne vrednosti poslovnog prostora pre rušenja i vrednosti neporušenog poslovnog prostora nakon oštećenja nastalih rušenjem i viška stambenog prostora iznosi 7.680.566,01 dinar.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenom članova 16. i 17. Zakona o eksproprijaciji usvojili tužbeni zahtev. Navedene odredbe sudovi primenjuju u ovom sporu, iako postupak eksproprijacije nije sproveden na zakonom propisani način već samo faktički, tumačeći pravnu prirodu sporazuma od 05.08.1999. godine kao sporazuma o naknadi za eksproprisanu imovinu i kao ugovora o zajedničkoj izgradnji.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, u ovom sporu materijalno pravo nije pravilno primenjeno, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

U spornom pravnom odnosu relevantno je načelo jednake vrednosti uzajamnih davanja sadržano u članu 15. Zakona o obligacionim odnosima. Dosledna primena ovog načela znači obavezu sudova da utvrde tržišnu vrednost porušenog stambenog i poslovnog prostora u svojini tužioca i da istu uporede sa tržišnom vrednošću stanova koji su tužiocu dati u svojinu, a zatim na osnovu toga utvrdi da li postoji razlika u njihovoj vrednosti i eventualna obaveza tužene da tu razliku isplati. Do sada utvrđenje činjenice ne pružaju osnov za zaključak o postojanju obaveze tužene jer nije utvrđena vrednost stambenog prostora tužioca koja je bitna za odluku o postojanju i visini potraživanja koja je predmet ovog spora.

Iz navedenih razloga, nižestepene presude su morale biti ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovljenom suđenju prvostepeni sud će, vodeći računa i o ostalim navodima tužene, nakon pravilnog utvrđenja svih bitnih činjenica u odnosu na ovog tuženog doneti zakonitu odluku.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka zato što zavisi od konačnog ishoda spora.

Shodno izloženom, na osnovu člana 407. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić