U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se posebno ne ukazuje na postojanje drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz stava 2. navedenog člana, zbog kojih se, pod uslovima iz člana 407. stav 1. tačka 2. ZPP, ovaj vanredni pravni lek može izjaviti. Navodi revizije da je drugostepeni sud bez održavanja rasprave drugačije cenio izvedene dokaze nisu osnovani, jer u postupku po žalbi nije izmenjeno činjenično stanje utvrđeno u prvostepenom postupku.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim i izvršnim rešenjem Izvršnog odbora Skupštine Grada Beogada od 05.07.2002. godine tužiocu je dodeljeno na korišćenje gradsko građevinsko zemljište - građevinska parcela ..., odnosno katastarska parcela ... KO ..., radi izgradnje stambeno-poslovnog objekta u ulici ... u ... u skladu sa Regulacionim planom rekonstrukcije bloka između ulica ..., ... i ..., kao i zona intervencije za pristupnu saobraćajnicu na katastarskoj parceli ... KO ... . Ugovorom Ov. 7220/02 od 19.11.2002. godine, u kojem je prethodno konstatovano da je tužiocu označenim rešenjem dodeljeno na korišćenje građevinsko zemljište radi izgradnje stambeno poslovnog objekta i zona intervencije za pristupnu saobraćajnicu, i da je tužilac ugovorom o zastupanju od 16.10.2002. godine zaključenim sa Direkcijom za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda JP ovlašćen da rešava imovinskopranve odnose na katastarskoj parceli ... KO ..., uređeni su njegovi imovinski odnosi sa tuženima. Potpisnici navedenog ugovora sporazumeli su se da se tužiocu, odnosno njegovom vlastodavcu iz ugovora o zastupanju ustupa predmetna parcela radi izgradnje pristupne saobraćajnice (član 3), uz njegovu obavezu da tuženima isplati dinarsku protivvrednost iznosa od 50.000 evra u roku od 30 dana od dana početka radova na izgradnji stambeno poslovnog objekta u ulici ... u ..., a u slučaju da to ne učini u ugovorenom roku da im, umesto isplate, pripada u svojinu sambena jedinica ili poslovni prostor, o čemu će biti zaključen aneks ugovora (članovi 3-6). Stranke su se saglasile da ugovor stupa na snagu danom overe potpisa pred nadležnim sudom i da tužilac, odnosno njegov vlastodavac stupa u posed parcele kada tuženi pred nadležnim opštinskim organom izjave da su saglasni sa izuzimanjem parcele iz njihovog poseda (član 7). Prilikom zaključenja ugovora tuženi su se predstavili kao isključivi korisnici parcele, a tužilac nije vršio provere i uvid u zemljišne knjige radi utvrđenja da li postoje i druga lica koja su korisnici zemljišta. Pravnosnažnim rešenjem upravnog organa Opštine Vračar od 21.11.2002. godine izuzet je iz poseda pripadajući deo građevinskog zemljišta - katastarske parcele ... KO ..., na kojem su nosioci prava korišćenja bili tuženi AA i pokojni GG, za potrebe tužioca i radi privođenja zemljišta nameni - izgradnje pristupne saobraćajnice novoplaniranim objektima u ulici ... i ... i blokovskoj garaži unutar bloka između ulica ..., ..., ... i ... . Zaključkom opštinskog organa uprave od 12.09.2002. godine dozvoljeno je izvršenje navedenog rešenja - obeležavanje već formirane katastarske parcele ... KO ... i uvođenje tužioca u njen posed, i određeno da će se isto sprovesti 19.09.2002. godine. Rešenjima Ministarstva finansija od 30.09.2003. godine i 20.10.2003. godine poništeni su rešenje od 21.11.2002. godine i predmet vraćen prvostepenom upravnom organu na ponovni postupak, kao i zaključak od 12.09.2002. godine. Akt o urbanističkim uslovima za izgradnju prisupne saobraćajnice planirane podzemne garaže na delu katastarske parcele ... KO ... poništen je (po nalogu urbanističkog inspektora) rešenjem od 14.10.2003. godine, a rešenjem od 13.06.2006. godine odlučeno je da se označena parcela vraća u stanje koje je postojalo pre sprovođenja poništenog zaključka od 12.09.2002. godine. Pripadajući deo gradskog građevinskog zemljišta - katastarske parcele 2230/2 površine 262m2 na kojem su sukorisnici tuženi AA, pokojni GG, DD i ĐĐ, kao i deo pripadajućeg zemljišta na istoj parceli na kojem je sukorisnik Opština Vračar, izuzeti su pravnosnažnim rešenjem upravnog organa Opštine Vračar od 10.02.2012. godine za potrebe Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Grada Beograd JP, koju zastupa tužilac. Tuženi su pokrenuli parnicu za ispunjenje ugovora zaključenog sa tužiocem.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je pravilnom primenom materijalnog prava preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev.

Tužilac je podnetom tužbom tražio raskid ugovora Ov. 7220/02 od 19.11.2002. godine po tri osnova: zbog neizvršenja ugovornih obaveza tuženih, nastupanja promenjenih okolnosti i kao sankciju zbog pravnih nedostataka (evikcije).

Raskid ugovora zbog neizvršenja ugovornih obaveza tužilac zasniva na tvrdnji da tuženi nisu dostavili pravnosnažno rešenje o nasleđivanju imovine pokojnog GG i da mu parcelu nisu predali u mirnu državinu.

Odredbom člana 124. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da u dvostranim ugovorima, kad jedna strana ne ispuni svoju obavezu, druga strana može, ako nije što drugo određeno, zahtevati ispunjenje obaveza ili, pod uslovima predviđenim u idućim članovima (članovi 125-131) raskinuti ugovor prostom izjavom, ako raskid ugovora ne nastupa po zakonu.

Prema odredbama označenog ugovora tuženi nisu imali obavezu da tužioca uvedu u posed katastarske parcele ... KO ... . Saglasno članu 7. ugovora, tuženi su imali obavezu da se pred nadležnim opštinskim organom uprave saglase da navedena parcela bude izuzeta iz njihovog poseda i predata tužiocu radi izvođenja radova. Tu obavezu tuženi su ispunili, što proizilazi iz obrazloženja rešenja opštinskog organa uprave od 22.11.2002. godine kojim je za potrebe tužioca izuzet iz poseda pripadajući deo zemljišta na kojem su nosioci prava korišćenja bili tuženi AA i pokojni GG - pravni prethodnik tuženih BB i VV. Tužilac je u posed parcele uveden u postupku administrativnog izvršenja pravnosnažnog i izvršnog rešenja o izuzimanju zemljišta, na osnovu zaključka upravnog organa od 12.09.2002. godine. Tuženi su, po članu 2. zaključenog ugovora, imali obavezu da dostave rešenje o nasleđivanju imovine pokojnog GG, ali eventualno neizvršenje te obaveze ne može biti razlog za raskid ugovora. Naime, radi se o neispunjenju neznatnog dela obaveze, a članom 131. Zakona o obligacionim odnosima je propisano da se ugovor ne može raskinuti zbog neispunjenja neznatnog dela obaveze.

Tužilac traži raskid ugovora i zbog promenjenih okolnosti, zato što se ispostavilo da pored tuženih postoje i druga lica koja imaju pravo korišćenja na predmetnoj parceli.

Raskid ugovora po tom osnovu može se, u smislu člana 133. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, tražiti ako su se okolnosti promenile nakon zaključenja ugovora. Tužilac ne dokazuje da su po zaključenju ugovora sa tuženima druga lica stekla pravo korišćenja na zemljištu namenjenom za izgranju pristupne saobraćajnice, i da se zbog toga ne može ostvariti svrha ugovora koji je zaključio sa tuženima u onoj meri da taj ugovor ne odgovara očekivanjima stranaka i da bi po opštem mišljenju bilo nepravično održati ga na snazi takav kakav je. Stavom drugim navedenog člana propisano je da se raskid ugovora zbog promenjenih okolnosti ne može zahtevati ako je stranka koja se poziva na te okolnosti bila dužna da u vreme zaključenja ugovora iste uzme u obzir, ili ih je mogla izbeći ili savladati. Tužilac nije vršio proveru zemljišnoknjižnog stanja pre zaključenja ugovora kojom je mogao pouzdano utvrditi da li su tuženi jedini korisnici katastarske parcele ... KO ... ili pored njih to pravo pripada i drugim licima.

Raskid ugovora je sankcija i zbog pravnih nedostataka stvari, predviđena članom 510. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima. Navedena odredba se nalazi u delu tog zakona kojim je uređen ugovor o kupoprodaji, ali se shodno primenjuje i na druge dvostrano obavezne teretne ugovore. Prema toj odredbi, ako prodavac ne udovolji kupčevom zahtevu da u razumnom roku oslobodi stvar od prava ili pretenzija trećeg, kupac može raskiuti ugovor ako se zbog toga ne može ostvariti njegova svrha. Pravo kupca po osnovu pravnih nedostataka gasi se istekom godine dana od dana saznanja za postojanje prava trećeg, odnosno istekom roka od šest meseci po pravnosnažno okončanom sporu koji je pokrenulo treće lice pre isteka roka od godine dana, pod uslovom da je kupac pozvao prodavca da se umeša u taj spor (član 515. Zakona o obligacionim odnosima).

U konkretnom slučaju, tužilac nije dokazao da je od tuženih tražio da katastarsku parcelu ... KO ... oslobode od prava i pretenzija trećih lica - drugih sukorisnika označene parcele, čijim radnjama je poništeno rešenje o izuzimanju označene parcele za potrebe tužioca, a tužbu za raskid ugovora podneo je po proteku roka iz člana 515. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Tužiočevom revizijom, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, neosnovano se osporava pravilnost primenjenog materijalnog prava.

Tvrdnja revidenta da međusobni odnosi stranaka nisu mogli biti uređeni spornim ugovorom zato što po regulacionom planu, koji je i dalje na snazi, katastarska pracela ... KO ... predstavlja pristupnu saobraćajnicu od opšteg interesa čiji investitor može biti isključivo Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda, nemaju uticaja na pravilnost drugostepene presude. Naime, čak i da su ti navodi tačni, ugovor koji je tužilac zaključio bio bi ništav pravni posao a ništavi ugovori se ne mogu raskidati. Revizijskim navodima da pristupna saobraćajnica nije izgrađena osporava se utvrđeno činjenično stanje, što je u ovom slučaju dozvoljeno (član 407. stav 2. u vezi člana 403. stav 2. ZPP), ali je reč o činjenici koju tužilac ističe tek u vanrednom pravnom leku. Osim toga, ta činjenica je u suprotnosti sa činjenicom da je saobraćajnica za prilaz novoformiranom objektu u ulici 14 decembra i garaži unutar bloka oivičenog određenim ulicama odavno izgrađena i u kompletnoj je funkciji, na kojoj je inače zasnovano rešenje o odbijanju zahteva Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda kojim je traženo da se pravnosnažno rešenje o izuzimanju zemljišta od 10.02.2012. godine oglasi ništavim.

Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Troškovi tuženog AA za odgovor na reviziju, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nisu bili nužni. Zbog toga je zahtev ovog tuženog za njihovu naknadu odbijen i primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 154. ZPP, odlučeno kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić