Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr. Dragiše B. Slijepčevića, kao predsednika veća, Branka Stanića i Gordane Ajnšpiler- Popović, kao članova veća, u pravnoj stvari tužioca AA iz ..., koga zastupa Maričić Dragan, advokat iz ..., protiv tužene Direkcije za izgradnju Opštine Inđija JP iz Inđije, koju zastupa Jasika mr. Nikola, advokat iz ..., radi neosnovanog obogaćenja, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 405/14 od 21.04.2014. godine, u sednici veća održanoj 15.03.2018. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu broj Gž 405/14 od 21.04.2014. godine i presuda Višeg suda u Sremskoj Mitrovici broj P 20/13 od 10.12.2013. godine, pa se predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno odlučivanje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 405/14 od 21.04.2014. godine potvrđena je presuda Višeg suda u Sremskoj Mitrovici P 20/13 od 10.12.2013. godine, kojom je odbijen zahtev tužioca da mu tužena isplati iznos od 8.555.818,62 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.04.2008. godine i obavezan tužilac da tuženom nadoknadi parnične troškove u iznosu od 720.994,74 dinara.

Protiv ovakve presude drugostepenog suda tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, ali je ista rešenjem Vrhovnog kasacionog suda Rev 846/2015 od 23.06.2015. godine odbačena iz razloga što na dan izvršenog preinačenja tužbe povećanjem zahteva sa iznosa od 500.005,00 dinara na iznos od 8.552.812,62 dinara taj iznos nije prelazio zakonom propisani revizijski cenzus. Ovakva odluka je doneta pozivom na noveliranu odredbu člana 394. stav 2. ZPP, obzirom na činjenicu da je pravnosnažna drugostepena presuda doneta posle stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku. Zbog toga je dozvoljenost revizije cenjena po osnovu odredbe člana 55. stav 1. tog zakona.

Međutim, odlučujući po ustavnoj žalbi tužioca Ustavni sud je doneo odluku Už 6815/2015 od 07.07.2017. godine kojom je poništio rešenje Vrhovnog kasacionog suda Rev 846/2015 od 23.06.2015. godine i naložio Vrhovnom kasacionom sudu da donese novu odluku o reviziji podnosioca ustavne žalbe izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 405/14 od 21.04.2015. godine.

Postupajući po toj odluci i u njoj izraženom stanovištu da je podnosilac revizije imao legitimna očekivanja da ima pravo na reviziju u sporu u kome je drugostepena odluka doneta po žalbi izjavljenoj na presudu Višeg suda u Sremskoj Mitrovici. Vrhovni kasacioni sud je stao na stanovište da su ti razlozi Ustavnog suda pravno relevantni. Zbog toga je revizija tužioca ocenjena kao dozvoljena.

Tako je odlučeno na temelju odredbe člana 55. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku, jer je odredbom člana 23. stav 1. tačka 7. Zakona o uređenju sudova („Službeni glasnik RS“, broj 116/2008, 104/2009, 101/2010, 31/2011, 78/2011, 101/2011, 101/2013, 40/2015, 106/2015, 13/2016,

108/2016 i 113/2017) propisano da viši sud sudi u građanskopravnim stvarima kada vrednost predmeta spora omogućuje izjavljivanje revizije.

Odlučujući u meritumu Vrhovni kasacioni sud je postupio u skladu sa odredbom člana 408. ZPP i ustanovio da je revizija tužioca osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju parnične stranke su 16.01.2008. godine zaključile ugovor o plaćanu naknade za uređenje građevinskog zemljišta za izgradnju višespratnog stambenog poslovnog objekta PO+P+4+PK u ... na parceli broj ... KO ... u ulici ... broj ... . Tim ugovorom je saglasno rešenju o odobrenju za građenje od 13.04.2007. godine utvrđeno da neto površina za izgradnju objekta po glavnom projektu iznosi 7090,83 m2, odnosno da neto korisna površina iznosi 6134,02 m2. Taj objekat je svrstan u objekte za kolektivno stanovanje za koji troškovi naknade za uređenje građevinskog zemljišta iznose 13.477,05 m2 i da se isti gradi u I građevinskoj zoni, pa je tako utvrđeno da ukupna naknada po tom osnovu iznosi 41.948.850,00 dinara. Utvrđen iznos naknade tužilac je bio dužan da uplati tuženom u roku od sedam dana. U protivnom, ugovorom je određen raskidni uslov po kome se u slučaju blagovremenog neizvršenja navedene obaveze ugovor smatra raskinutim. Tužilac nije blagovremeno izvršio svoju ugovornu obavezu. Zbog toga je obavešten od strane tuženog da je ugovor raskinut i da svoju obavezu isplate naknade za uređenje građevinskog zemljišta može realizovati samo putem podnošenja novog zahteva. Tužilac je 24.03.2008. godine pismeno obavestio tuženog da obnavlja zahtev, ali i da zadržava pravo da svoje pravo iz ugovora ostvari sudskim putem. Nakon toga, parnične stranke su 25.03.2008. godine zaključile novi ugovor po kome se, kao i u prethodnom ugovoru, ustanovljava obaveza tužioca da tuženom u roku od sedam dana uplati naknadu u iznosu od 41.943.850,00 dinara.

Na temelju tih činjenica nižestepeni sudovi su stali na stanovište da je tužilac saglasno ugovorenom isplatio dugovanu naknadu od 41.948.850,00 dinara. On je tu obavezu izvršio bez prinude, jer je pristao na zaključenje ugovora po kome mu je utvrđena obaveza plaćanja naknade na osnovu odobrenih uslova za izgradnju objekta u I građevinskoj zoni u odnosu na koji mu je i određena ugovorena naknada. U prilog tog stanovišta se ističe i da tužilac nije trebao da zaključi ugovor ukoliko je smatrao da utvrđena naknada u ugovoru nije pravilno obračunata. Naime, tužilac je još 27.03.2007. godine ishodovao akt o urbanističkim uslovima u kome je navedeno da se objekat gradi u bloku ..., naselja ... koji je namenjen centralnim funkcijama - poslovnostambene namene. Stoga, ako je smatrao da lokacija objekta u bloku broj ... naselja ... nije obuhvaćena I građevinskom zonom isti je obzirom na nesporno poslovno znanje morao znati da plaća nedugovano.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je ovako stanovište nižestepenih sudova zasnovano na pogrešnoj primeni materijalnog prava. Iz tog razloga su i odlučne činjenice za presuđenje ovog spora nepotpuno utvrđene.

Tokom prvostepenog postupka je nesporno utvrđeno da je tužilac pristao na zaključenje ugovora od 25.03.2008. godine nakon što je prethodno zaključeni ugovor parničnih stranaka sa istim uslovima u pogledu visine utvrđene nagrade i plaćanja iste raskinut. Međutim, tužilac je pristao na zaključenje novog ugovora uz izričito pisano obaveštenje da to čini uz zadržavanje prava da svoje pravo iz ugovora ostvari sudskim putem. Dakle, tužilac je upravo sa znanjem kvalifikovanog lica koje se profesionalno bavi izgradnjom poslovnostambenih objekata ukazao tuženom da je iznos obračunate naknade utvrđen u odnosu na I građevinsku zonu, iako se njegova lokacija ne nalazi u toj zoni. Smatrao je da se njegovo dugovanje mora utvrditi u odnosu na opštinskom odlukom propisanu naknadu za onu građevinsku zonu u kojoj se faktički nalazi lokacija njegovog objekta. Iz tog razloga, a obzirom na već ugovorenu prodaju stanova i ishodovan akt o urbanističkim uslovima svesno je pristao da plati i nedugovani iznos naknade uz zadržavanje prava na povraćaj iste ostvarene u sudskom postupku.

Dakle, da li je tužilac platio nedugovani iznos naknade i da li ima pravo na povraćaj iste opredeljeno je samo činjenicom da li je lokacija njegovog objekta obuhvaćena I građevinskom zonom u odnosu na koju mu je obračunata ugovorom utvrđena naknada u iznosu od 41.948.850,00 dinara. Međutim, zbog pogrešne primene materijalnog prava ta činjenica nije utvrđena. Sudovi su pogrešno primenili materijalno pravo kada suna osnovu generalnog plana, a ne na osnovu Odluke o građevinskom zemljištu Opštine Inđija utvrdili da je ugovorom utvrđeni iznos nakande pravilno obračunat.

To su razlozi zbog kojih je na temelju odredbe člana 416. stav 2. ZPP odlučeno kao u izreci.

U ponovljenom postupku utvrdiće se da li se lokacija tužiočevog objekta faktički nalazi u okviru I građevinske zone opredeljene Odlukom o građevinskom zemljištu Opštine Inđija. Ako se utvrdi da se objekat ne nalazi u toj već u nekoj drugoj građevinskoj zoni utvrdiće se koliko bi iznosio stvarni dug tužioca po osnovu obaveze plaćanja naknade za uređenje građevinskog zemljišta. Saglasno tako dopunjenom činjeničnom stanju raspraviće se i pitanje da li tužilac duguje tuženom već uplaćeni iznos naknade, ili je taj dug manji i koliko iznosi. U kontekstu tako dopunjenog činjeničnog stanja oceniće se i pravna validnost tužiočeve izjave o zadržavanju prava na povraćaj neosnovano uplaćenog iznosa sa stanovišta ispunjenosti uslova propisanih odredbom člana 211. ZOO.

Predsednik veća - sudija

Dr. Dragiša B. Slijepčević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić