U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Biljane Dragojević, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Snežana Knežević Radovanović, advokat iz ..., protiv tuženog BB a.d. ..., koga zastupa punomoćnik dr Ljubiša Pavlović, advokat iz ..., radi isplate razlike zarade i naknade zarade, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2535/17 od 05.04.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 28.02.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2535/17 od 05.04.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Požegi P1 126/2017 od 11.07.2017. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i obavezan je tuženi da tužiocu isplati, na ime razlike zarade i naknade zarade, za period od 01.04.2014. godine do 31.07.2015. godine, novčane iznose bliže navedene u ovom stavu izreke, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Stavom drugim izreke odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da tužiocu na ime manje plaćene naknade troškova ishrane u toku rada, za period od 01.04.2014. godine do 31.12.2014. godine, plati iznos od 42.530,95 dinara, odnosno pojedinačne mesečne iznose bliže navedene u ovom stvu izreke, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Stavom trećim izreke obavezan je tuženi da u korist tužioca na iznose iz stava prvog presude plati doprinose za socijalno osiguranje i to doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih u Beogradu, doprinose za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje. Stavom četvrtim izreke tuženi je obavezan da tužiocu na ime troškova spora isplati 161.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2535/17 od 05.04.2018. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana, žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Požegi P1 126/2017 od 11.07.2017. godine u delu stava prvog izreke kojim je tuženi obavezan da tužiocu isplati na ime razlike zarade i naknade zarade za period od 01.02.2015. godine zaključno sa 31.07.2015. godine ukupan iznos od 82.858,74 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno utvrđene iznose, u visini i u rokovima određenim ovim stavom izreke, kao i u delu stava trećeg izreke kojim je tuženi obavezan da za period od 01.02.2015. zaključno sa 31.07.2015. godine na iznose zarada i naknada zarada iz ovog stava izreke uplati za tužioca doprinose nadležnim fondovima, i to doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih u Beogradu, doprinose za zdravstveno osiguranje i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje. Stavom drugim izreke preinačena je presuda Osnovnog suda u Požegi P1 126/2017 od 11.07.2017. godine u preostalim delovima stavova prvog i trećeg izreke, i u stavu četvrtom izreke, tako što je odbijen, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu na ime razlike zarade i naknade zarade, za period od 01.04.2014. godine do 31.01.2015. godine, isplati iznose bliže navedene u ovom stavu izreke, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca u delu kojim je tražio da tuženi u korist tužioca na iznose zarada i naknada zarada iz prethodnog stava izreke ove presude plati doprinose za socijalno osiguranje i to: doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih u Beogradu, doprinose za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje. Tuženi je obavezan da tužiocu na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 107.500,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči u smislu člana 403. stav 2. tačka 2. i 404. stav 1. ZPP.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, revizija tužioca je dozvoljena u smislu člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013-US, 74/2013- US, 55/2014, 87/2018, u daljem tekstu: ZPP), pa nije bilo mesta oceni dozvoljenosti revizije podnete u smislu člana 404. ZPP, kao o izuzetno dozvoljenoj.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kod tuženog zaposlen na neodređeno vreme. Ugovorom o radu raspoređen je na poslove mašiniste i njegova zarada za puno radno vreme iznosi 784 bodova, čiju vrednost utvrđuje direktor. Tužilac radi 40 sati nedeljno, a na zahtev poslodavca i duže, odnosno prekovremeno. Navedenim ugovorom nije određena vrednost boda ni iznos osnovne zarade. Pravilnikom o radu kod tuženog posao koji tužilac obavlja vrednovan je koeficijentom 1,40 i njegove zarade su prilikom obračuna u spornom periodu vrednovane ovim koeficijentom. Kod tuženog je bio u primeni Pravilnik o radu iz 2005. godine, kojim nije utvrđena osnovna zarada, nije utvrđena njime osnovna cena rada, niti je definisan način njenog utvrđivanja, ali je ovim Pravilnikom propisano da zarada sa koeficijentom 1 vredi 700 bodova, što su poslovi najniže vrednosti, dok su ostali najsloženiji poslovi vrednovani sa 1.540 bodova, odnosno koeficijentom 2,20. Prema ovom Pravilniku zaposleni ne može raditi duže od 4 sata dnevno, odnosno 8 sati sedmično, a u slučaju preraspodele radnog vremena ono ne može biti više od 60 sati nedeljno i zarada na osnovu radnog učinka utvrđuje se na osnovu kvaliteta i obima posla i odnosa zaposlenog prema radnim obavezama i može iznositi plus ili minus 20% od osnovne zarade, a utvrđuje je direktor na predlog neposrednog rukovodioca. Predviđeno je i pravo na uvećanu zaradu od 110% za rad u dane praznika koji su neradni dani i 26% za noćni i smenski rad, kao i za prekovremeni rad, ako on nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade.

Posebnim kolektivnim ugovorom za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala (''Službeni glasnik RS'' br. 15/12) koji je kod tuženog bio u primeni do 29.03.2014. godine, u članu 52. predviđeno je da se osnovna zarada dobija množenjem koeficijenta posla i iznosa osnovne zarade za najjednostavniji rad (cena rada) kod poslodavca, koja se za koeficijent 1 ugovara u visini minimalne zarade uvećane za pripadajuće poreze i doprinose. Tuženi je kao član udruženja poslodavaca putne privrede pristupio potpisivanju Posebnog kolektivnog ugovora za delatnost putne privrede (''Službeni glasnik RS'' br. 3/15) koji je bio u primeni od 22.01.2015. godine i primenjivao se u preostalom delu utuženog perioda. Članom 34. Posebnog kolektivnog ugovora za delatnost putne privrede osnovna zarada za najjednostavniji posao ugovara se u visini minimalne zarade utvrđene Zakonom o radu, uvećane za pripadajuće poreze i doprinose.

Veštačenjem koje je obavljeno sa veštakom ekonomsko-finansijske struke utvrđeno je da je tuženi u utuženom periodu isplatu zarade vršio određivanjem manje cene rada od cene rada koju je trebalo utvrditi u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorima za period njihovog važenja, ali isto tako i u periodu kada ovi ugovori nisu bili na snazi, tačnije od 29.03.2014. godine do 22.01.2015. godine. Cena rada koju je tuženi primenjivao kod obračuna zarada manja je od cene rada koju utvrđuje Socijalno ekonomski savet, zbog čega je zarada koju je tuženi isplaćivao bila niža od one koja tužiocu pripada primenom odredaba kolektivnih ugovora. Samim tim i ostale isplate koje zavise od osnovne zarade vršene su u manjim iznosima od pripadajućih, što je veštak utvrdio veštačenjem visine dugovanih iznosa za sva utužena potraživanja tužioca. Odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala u članu 52. i Posebnog kolektivnog ugovora za delatnost putne privrede u članu 34. predviđen je identičan način utvrđivanja osnovne zarade za najjednostavniji posao u visini minimalne zarade u skladu sa zakonom, uvećane za pripadajuće poreze i doprinose.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom odredaba materijalnog prava, bliže citiranim u obrazloženju prvostepene presude, primenom obračuna osnovne zarade i ostalih pripadajućih naknada na način kako je to propisano članom 52. Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala („Službeni glasnik RS“ br. 15712), kao i članom 34. kasnije zaključenog Posebnog kolektivnog ugovora za putnu privredu („Službeni glasnik RS“ br. 3/15), utvrdio visinu dugovanih iznosa zarada i naknada zarada, pa je poređenjem sa isplaćenim iznosima zarada i naknada zarada utvrdio postojanje razlike za koje je obavezao tuženog na isplatu tužiocu za ceo utuženi period, kao i na uplatu doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na ovako utvrđene iznose, a u korist tužioca.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je u pobijanom delu drugostepene presude primenjeno materijalno pravo kada je prvostepena presuda delimično preinačena i odbijen, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca da se tuženi obaveže da mu isplati manje isplaćenu zaradu i naknadu zarade za period od 01.04.2014. godine do 31.01.2015. godine, kao i da mu na ove iznose uplati doprinose obaveznog osiguranja nadležnim fondovima.

Pravilan je zaključak drugostepenog suda da za navedeni period nije mogla biti primenjena odredba člana 52. Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala, kojim je bilo propisano da se osnovna zarada dobija množenjem koeficijenta posla i iznosa osnovne zarade za najjednostavniji rad kod poslodavca, koji se za koeficijent 1 ugovara u visini minimalne zarade uvećane za pripadajuće poreze i doprinose, jer je ovaj kolektivni ugovor prestao da važi pre tog perioda. U spornom periodu je zarada tužiocu isplaćivana u skladu sa ugovorom o radu, prema ceni rada koju je utvrđivao direktor tuženog, a utvrđeno je da je isplaćena zarada bila viša od minimalne zarade. U spornom periodu nije se primenjivao ni jedan od posebnih kolektivnih ugovora kojima je utvrđena visina cene rada koja nije bila propisana ni Pravilnikom o radu kod tuženog, iz čega proizlazi da tužiocu ne pripada tražena razlika zarade i ostalih primanja. Pravilan je zaključak drugostepenog suda da tužiocu ne pripada tražena razlika zarade i naknade ni za šest dana januara 2015. godine, jer nije dokazao kolika je visina njegovog potraživanja za ovaj period.

Suprotno revizijskim navodima, u postupku je utvrđeno da je tužiocu u spornom periodu isplaćivana zarada koja je bila viša od minimalne zarade propisane odredbom člana 111. Zakona o radu, pa se revizijom neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka, jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 165. stav 2., u vezi sa članovima 153. i 154. ZPP, shodno konačnom uspehu tužioca u sporu i pravilnom primenom Tarife o nagradama i naknadama troškova za rad advokata i Taksene tarife iz Zakona o sudskim taksama.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Biljana Dragojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić