U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vlaste Jovanović, predsednika veća, Zvezdane Lutovac i Lidije Đukić, članova veća, u parnici tužioca G.M. sa boravištem u B., protiv tužene Republike Srbije – Ministarstvo pravde, čiji je zakonski zastupnik Republički javni pravobranilac iz Beograda, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Okružnog suda u Beogradu Gž. I 655/09 od 18.2.2009. godine, u sednici veća održanoj dana 14.4.2010. godine, doneo je

P R E S U D U

USVAJA SE revizija tužene i PREINAČUJU SE presude Okružnog suda u Beogradu Gž. I 655/09 od 18.2.2009. godine i Prvog opštinskog suda u Beogradu P. br. 3646/08 od 23.12.2008. godine, tako što SE ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca G.M. iz B., kojim je tražio da se tužena Republika Srbija – Ministarstvo pravde obaveže da mu na ime naknade štete za period od jula meseca 2002. godine zaključno sa junom mesecom 2005. godine isplati novčane iznose od: po 17.081,65 dinara mesečno za period od jula zaključno sa decembrom 2002. godine, po 16.999,64 dinara za januar i februar 2003. godine, 17.152,01 dinara za mart 2003. godine, po 17.461,13 dinara mesečno za period od aprila zaključno sa avgustom 2003. godine, 34.102,07 dinara za septembar 2003. godine, 35.069,58 dinara za oktobar 2003. godine, po 36.061,31 dinara mesečno za novembar i decembar 2003. godine, 35.205,31 dinar za januar 2004. godine, 35.701,31 dinar za februar 2004. godine, 34.957,31 dinara za mart 2004. godine, 41.238,60 dinara za april 2004. godine, 42.094,60 dinara za maj 2004. godine, po 42.848,95 dinara mesečno za period od juna zaključno sa oktobrom 2004. godine, po 47.593,85 dinara mesečno za period od novembra 2004. godine zaključno sa martom 2005. godine, po 47.842,39 dinara za april i maj 2005. godine i 50.763,63 dinara za juni 2005. godine, sa zakonskom zateznom kamatom od dospeća svakog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate, kao i zahtev tužioca za naknadu troškova spora.

Svaka od parničnih stranaka snosi svoje troškove parničnog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Pravnosnažnom presudom Okružnog suda u Beogradu Gž. I 655/09 od 18.2.2009. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena presuda Prvog opštinskog suda u Beogradu P. br. 3646/08 od 23.12.2008. godine. Tom presudom, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i tužena obavezana da mu na ime naknade štete zbog manje isplaćene plate za period od jula meseca 2002. godine pa zaključno sa junom mesecom 2005. godine, isplati novčane iznose opredeljene stavom prvim izreke, sa zakonskom zateznom kamatom počev od datuma dospelosti svakog tog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove postupka od 101.200,00 dinara.

Protiv navedene pravnosnažne presude tužena je izjavila blagovremenu i dozvoljenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pravilnost pobijane presude u smislu člana 399. ZPP i člana 55. stav 2. Zakona o izmenama i dopunama ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 111 od 29.12.2009. godine) jer je revizija izjavljena pre stupanja na snagu ovog zakona i našao da je ista osnovana i to zbog pogrešno primenjenog materijalnog prava.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, niti pak ona iz tačke 12. citirane zakonske odredbe na koju se revizijom ukazuje jer izreka pobijane presude nije protivrečna razlozima njenog obrazloženja, koji pak sadrži jasne razloge o bitnim činjenicama.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio sudija Opštinskog suda u Prištini do završetka ratnih dejstava na području Kosova i Metohije, krajem juna meseca 1999. godine; kada je bio prinuđen da napusti to područje. Od tada on nije radno angažovan i živi van teritorije AP KiM, a sada je sa boravištem u B. Dana 13.6.2005. godine je na lični zahtev razrešen sudijske dužnosti sudije Opštinskog suda u Prištini, koji je u međuvremenu izmešten u Niš. Tužena mu je u periodu od januara meseca 2001. godine do 1.9.2003. godine isplaćivala novčanu naknadu u visini od 80% od plate sudije opštinskog suda, na osnovu Zaključka Jugoslovenskog komiteta za saradnju sa civilnom misijom UN br. 80/16 od 21.5.2000. godine, a od tada pa do 13.6.2005. godine, naknadu u visini minimalne zarade, na osnovu Zaključka Vlade Republike Srbije br. 02- 4586/2003 od 17.7.2003. godine. Nalazom i mišljenjem sudskog veštaka utvrđena je visina razlike između isplaćene mu naknade plate po osnovu navedenih zaključaka i plate koju bi tužilac ostvario u spornom periodu da je obavljao sudijsku dužnost, u pojedinačno utvrđenim mesečnim iznosima. Takođe je utvrđeno da je tužilac više puta bezuspešno konkurisao na oglase raspisane za izbor sudija i da je na kraju primljen juna meseca 2005. godine, za savetnika u Višem trgovinskom sudu.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je tužena u obavezi da tužiocu naknadi nastalu materijalnu štetu u utvrđenoj visini razlike između izostale plate i isplaćene mu naknade plate, zbog čega je usvojen njegov tužbeni zahtev. Smatrajući da postoji deliktna odgovornost tužene za ovu štetu u smislu člana 154. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) obzirom da tužiocu u spornom periodu nije omogućeno vršenje sudijske dužnosti; a da mu je isplaćivana naknada u iznosu nižem od plate sudije opštinskog suda, utvrđene u smislu člana 31. tada važećeg Zakona o sudijama i člana 21. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01). Pritom imajući u vidu, da je sudijska dužnost stalna i da može prestati samo na zahtev sudije ili kad on bude razrešen, u smislu člana 51. tada važećeg Zakona o sudijama („Službeni glasnik RS“, br. 63/01, sa izmenama i dopunama).

Sa pravnog stanovišta Vrhovnog kasacionog suda, u konkretnoj činjenično-pravnoj situaciji, nema deliktnog ponašanja tužene u smislu člana 154. stav 1. ZOO, kako to zaključuju nižestepeni sudovi, niti pak nepravilnog i nezakonitog rada koji bi vodio postojanju njene odgovornosti za naknadu štete u smislu člana 172. ZOO. Stoga što je Vlada Republike Srbije kao organ tužene, bila ovlašćena da u smislu člana 11. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01) a koje je pravo imala i po ranijem propisu; svojim aktom utvrđuje visinu naknade plate i drugih primanja izabranim, imenovanim i postavljenim licima iz člana 1. ovog Zakona, kada za to postoji pravni osnov; kao u konkretnom slučaju odsustva sa rada takvog lica. Vlada RS je to učinila Zaključcima od 25.1.2000. godine i 17.7.2003. godine, po osnovu kojih je tužiocu isplatila naknadu plate za sporni period, upravo u onoj visini koja je istima utvrđena za tu kategoriju zaposlenih, a radno neangažovanih lica sa područja KiM. Kako ustavnost i zakonitost navedenih Zaključaka Vlade RS nije ocenjena (u za to propisanom postupku pred Ustavnim sudom RS) to su ovi opšti pravni akti na pravnoj snazi. Zato po nalaženju ovoga suda, nema protivpravnosti u radu organa tužene, sa pravnog apekta isplate naknade plate po osnovu apostrofiranih zaključaka. Naročito što sudije kada ne vrše sudijsku dužnost, imaju pravo upravo na naknadu plate i drugih primanja koje se utvrđuje aktom Vlade, u smislu već citiranog člana 11. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, a koja je tužiocu u spornom periodu kada nije vršio svoju sudijsku dužnost, isplaćena. Obzirom da sudijama koji nemaju pravo na zaradu po opštim propisima pripada pravo na platu i ostala primanja u smislu člana 1. citiranog Zakona, onda kada vrše sudijsku dužnost, a tužilac je u spornom periodu nije vršio.

Vrhovni kasacioni sud takođe nalazi da činjenica što tužiocu u spornom periodu nije prestala sudijska dužnost u smislu člana 51. tada važećeg Zakona o sudijama („Službeni glasnik RS“, br. 63/01, sa izmenama i dopunama), tužiocu ne daje automatski pravo na isplatu plate kao da je ovu dužnost obavljao, u situaciji kada nije bio radno angažovan i kada nije dokazao da je iskoristio sva raspoloživa pravna sredstva da spreči nastanak materijalne štete u svojoj imovini. Imajući u vidu da nije dokazao da je tada izjavio prigovor predsedniku neposredno višeg suda na godišnji raspored poslova koji je utvrdio predsednik Opštinskog suda u Prištini, zbog toga što nije bio raspoređen da vrši sudijsku dužnost u tom sudu izmeštenom u Nišu, a u smislu odredbe člana 23. u vezi člana 20. tada važećeg Zakona o sudijama. Dok se neudovaljavanje tužiočevom zahtevu za izbor, ne može kvalifikovati kao nepravilan i nezakonit rad organa tužene jer je odlučivanje o takvim zahtevima u domenu diskrecionog prava i ovlašćenja nadležnog organa tužene, a u skladu sa odredbama tada važećih Zakona o sudijama, Zakona o uređenju sudova i Zakona o Visokom savetu pravosuđa. Stoga nema nezakonitosti i protivpravnosti u navedenom postupanju nadležnih organa tužene da bi postojao pravni osnov za traženu naknadu štete u smislu člana 172. ZOO, niti pak u smislu člana 154. stav 1. ZOO; što je rezultiralo odbijanju tužiočevog tužbenog zahteva.

Odluka o troškovima spora doneta je u smislu člana 161. stav 2. u vezi članova 149. stav 1. i 159. stavovi 1. i 2. ZPP, jer tužilac nije uspeo u ovom sporu, a tužena naknadu istih nije opredeljeno zahtevala.

Sa izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 407. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci ove presude.

                                                                                          Predsednik veća 

                                                                                          sudija Vlasta Jovanović,s.r.