U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Marine Milanović i Dragane Boljević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., Republika ..., koga zastupa Maja Mudrinić, advokat iz ..., protiv tuženih „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd, BB, VV i GG svi iz ..., koje zastupa Dušan Stojković, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž3 12/17 od 25.01.2017. godine, u sednici veća održanoj dana 31.03.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

DELIMIČNO SE usvaja revizija tužioca, DELIMIČNO SE PREINAČUJU u odnosu na tužene VV i GG iz ... presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž3 12/17 od 25.01.2017. godine u stavu prvom izreke i presude Višeg suda u Beogradu P3 30/12 od 23.03.2016. godine u stavu trećem, četvrtom, šestom i devetom izreke i OBAVEZUJU tuženi VV i GG, oboje iz ..., da solidarno sa prethodno već obavezanim tuženim BB iz ... isplate tužiocu AA iz ... na ime naknade nematerijalne štete 50.000,00 dinara, za pretrpljene duševne bolove zbog povrede prava na privatni život sa zakonskom zateznom kamatom od 23.03.2016. godine pa do isplate, da predaju tužiocu sve fotografske ili video zapise, negative i svaki drugi zapis bilo koje vrste u elektronskom i svakom drugom obliku, koji sadrži lik tužioca ili da iste unište ili izbrišu u slučaju da njihova predaja nije moguća i da o svom trošku objave ovu presudu, bez ikakvog komentara i odlaganja najkasnije u drugom narednom broju dnevne štampe i online dnevne štampe „Blic“ i da solidarno sa prethodno već obavezanim tuženima „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd i BB iz ... isplate iznos od 150.000,00 dinara na ime naknade za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti i ugleda sa zakonskom zateznom kamatom od 23.03.2016. godine pa do isplate, a sve u roku od 8 dana od dana prijema presude.

U preostalom delu ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž3 12/17 od 25.01.2017. godine.

OBAVEZUJU SE tuženi VV i GG, oboje iz ..., da solidarno na ime troškova parničnog postupka isplate tužiocu AA iz ... iznos od 130.500,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P3 30/12 od 23.03.2016. godine, delimično je usvojen tužbeni zahtev i obavezani tuženi „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd i BB da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete isplate za pretrpljene duševne bolove zbog povrede prava na privatni život iznos od 50.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.03.2016. godine do isplate i za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti i ugleda iznos od 250.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.03.2016. godine do isplate. (stav prvi izreke) Istom presudom odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obavežu navedeni tuženi da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete isplate za pretrpljene duševne bolove zbog povrede prava na privatni život preko dosuđenih 50.000,00 dinara do traženih 1.000.000,00 dinara, odnosno za 950.000,00 dinara sa kamatom i za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti i ugleda preko dosuđenih 250.000,00 dinara do traženih 1.000.000,00 dinara, odnosno za 750.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom. (stav drugi izreke) Odbijen je tužbeni zahtev da se obavežu tuženi VV i GG da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete solidarno isplate za pretrpljene duševne bolove zbog povrede prava na privatni život i bolove zbog povrede časti i ugleda po 1.000.000,00 dinara sa kamatom. (stav treći izreke) Odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obavežu tuženi BB, VV i GG da bez odlaganja predaju sve fotografske ili video zapise, negative i svaki drugi zapis bilo koje vrste u elektronskom i svakom drugom obliku, koji sadrži lik tužioca ili da iste unište ili izbrišu u slučaju da njihova predaja nije moguća. (stav četvrti izreke) Obavezan je tuženi BB da o svom trošku objavi ovu presudu, bez ikakvog komentara i odlaganja i to najkasnije u drugom narednom broju dnevne štampe i online izdanju dnevne štampe „Blic“. (stav peti izreke) Odbijen je isti tužbeni zahtev za objavljivanje presude u odnosu na tužene VV i GG. (stav šesti izreke) Odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd da tužiocu na ime dela dobiti ostvarene objavljivanjem fotografije tužioca i informacija u dnevnim novinama „Blic“ u izdanju broj ... od ...2011. godine i broj ... od ...2011. godine isplati iznos od 500.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.03.2016. godine. (stav sedmi izreke) Obavezani su tuženi „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd i BB da tužiocu na ime naknade troškova parničnog postupka solidarno isplate 147.608,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na iznos od 131.808,00 dinara od 23.03.2016. godine (stav osmi izreke) Obavezan je tužilac da tuženima VV i GG na ime naknade troškova parničnog postupka isplati 101.250,00 dinara. (stav deveti izreke)

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž3 12/17 od 25.01.2017. godine odbijene su žalbe tužioca i tuženih BB i „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd i potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog kojim je obavezan tuženi BB da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete isplati za pretrpljene duševne bolove zbog povrede prava na privatni život iznos od 50.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.03.2016. godine do isplate, u delu kojim su obavezani tuženi „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd i BB da tužiocu na ime duševnih bolova zbog povrede časti i ugleda isplate solidarno iznos od 150.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.03.2016. godine do isplate, u delu stava drugog izreke koji se odnosi na naknadu za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti i ugleda i u pogledu naknade za duševne bolove zbog povrede prava na privatni život u odnosu na tuženog BB, kao i u delu stava četvrtog izreke koji se odnosi na tužene VV i GG, te u stavu trećem, petom, šestom, sedmom i devetom izreke. Istom presudom u stavu drugom izreke, preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog izreke i odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da mu tuženi solidarno za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti i ugleda isplate iznos preko dosuđenog iznosa od 150.000,00 dinara do traženih 250.000,00 dinara a za iznos od 100.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom. Drugostepenom presudom u trećem stavu izreke, ukinuta je odluka Višeg suda u preostalom delu stava prvog i drugog izreke koji se odnosi na isplatu naknade za pretrpljene duševne bolove zbog povrede prava na privatni život u odnosu na tuženog „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd, kao i u preostalom delu stava četvrtog izreke koji se odnosi na tuženog BB i u osmom izreke i u tom delu predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje. Stavom četvrtim izreke, ukinuto je dopunsko rešenje Višeg suda u Beogradu P3 30/12 od 30.09.2016. godine kojim je odbijen zahtev tužioca za naknadu troškova postupka preko dosuđenog iznosa.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu blagovremeno je izjavio reviziju tužilac, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi su podneli odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku i nalazi da je revizija tužioca delimično osnovana.

U sprovedenom postupku nema bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju Vrhovni kasacioni sud u postupku po reviziji vodi računa po službenoj dužnosti. Nisu učinjene ni bitne povrede postupka pred drugostepenim sudom iz člana 374. stav 1. istog Zakona koje bi bile od uticaja na donošenje zakonite i pravilne presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju u dnevnom licu „Blic“ u izdanju od ...2011. godine na naslovnoj strani je obavljen naslov „...“ sa nadnaslovom „...“ uz sliku ... i tužioca ispod čije slike stoji tekst: „... ... ...“. U istom broju na 16. i 17. strani objavljen je članak pod naslovom „...“ sa nadnaslovom „...“. Ispod naslova u daljem tekstu se između ostalog navodi: „... ... ... ... Prodaja etaža od oko 140 kvadrata naložena je pravnosnažnim rešenjem Prvog osnovnog suda iako je kuća pod hipotekom, koja je letos upisana kao garancija da će ... uplatiti u budžet još 1.000.000 evra koje je nezakonito prisvojila od prodaje ... ... „...“... Portparol Prvog osnovnog suda u Beogradu sudija Gordana Vuković je izjavila da je AA predlog za izvršenje podneo na osnovu pravnosnažne presude bivšeg Drugog opštinskog suda u Beogradu... prema saznanjima „Blica“, AA iz ..., u ratu se predstavljao kao ... Bio je član Komisije za razmenu civila na relaciji ..., a potom je osnovao i svoju Agenciju za razmenu kojoj je dao ime „...“. Upućeni izvori tvrde da u to vreme, iako je bio ... nije imao paravojnu jedinicu u ..., ali se u svojim akcijama oslanjao na pomoć policije, dok se vojska Republike Srpske, odnosno Istočno-bosanski korpus VRS kojim je komandovao general ... vidno distancirala od AA i njegovih akcija“. Ispod naslova prikazana je fotografija ..., levo od vile fotografija tužioca uz naslov „...“ i objavljen tekst ispod glavnog naslova sa podnaslovom „...“ u kome se navodi sledeće: „... često je pominjano ime AA, koga su mnogi svedoci posebno na suđenju ... imenovali kao „osobu blisku ... od koga je dobio i čin majora ...“, ali i čoveka koji je „organizovao progon ... iz ...“... kao i da je i sam ... optuživao da je „reč o kriminalcu iz ...“ i to po onome što je on znao, „...“. AA je u novembru 2005. godine uhapšen u ... zbog sumnje da je počinio ratni zločin protiv civilnog stanovništva, a posle nepunih mesec dana pušten je iz pritvora“. U dnevnim novinama „Blic“ od ....2011. godine na naslovnoj strani objavljena je najava članka sa 16. strane i to u središnjem delu pod naslovom „...“ sa podnaslovom „...“, objavljena je fotografija ..., a pored nje i fotografija tužioca ispod koje se nalazi tekst sledeće sadržine: „... ... ... ... ...“. Na 16. i 17. strani navedenog broja u rubrici „Hronika“ objavljen je članak sa nadnaslovom „Blic otkriva kako ...“ i naslovom „...“. Ispod naslova sa strane nalazi se fotografija tužioca na kojoj piše: „...“. Osim njegovog odnosa sa ... u ovom članku su iznete i sledeće informacije: „AA je tokom rata u BiH bio član ... ... ... Bošnjaci ga smatraju „simbolom ...“. AA se međutim predstavljao kao ... ... Njega je Tužilaštvo BiH 2005. godine osumnjičilo za ratne zločine i mesec dana je proveo u pritvoru u Sarajevu, a nakon toga su se u javnosti mogle čuti priče da se nagodio sa Tužilaštvom BiH u svojstvu svedoka saradnika. Dalje se u tekstu navodi, da je tužilac postao i vođa dela beogradskih „...“. Takođe se navodi da je ..., predsednik Udruženja ... „...“ iz ... naveo da se dobro zna odakle AA novac koji je posudio ... - sav novac je otet od Bošnjaka.“ U predmetnom članku se navodi da je ovde tužilac vodio „akciju etničkog čišćenja u ... ... bila je to neviđena pljačka i tada je oduzeta ljudima ogromna količina novca“. Dalje je navedeno, da je Fond za humanitarno pravo iz Beograda u publikaciji „Pod lupom“ naveo da su dve grupe muslimana protiv svoje volje odvedeni iz Bijeljine 1993. godine preko teritorije koja je bila pod kontrolom Srba. Na 17. strani objavljena je između ostalog fotografija tužioca na kojoj nosi crne naočare (identična fotografija iz lista „...“ od oktobra 1994. godine). Takođe je utvrđeno da su na internet izdanju „Blica“ objavljeni navedeni tekstovi štampanog izdanja.

Presudom Višeg suda u Beogradu P3 93/17 od 07.04.2017. godine, potvrđenom presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 3289/17 od 03.04.2018. godine odbijen je prema tuženom Ringier Axel Springer DOO tužbeni zahtev za naknadu nematerijalne štete zbog povrede prava na privatni život u iznosu od 1.000.000,00 dinara sa kamatom, usvojen tužbeni zahtev i obavezan tuženi BB na predaju fotografija ili video zapisa, negativa i drugih zapisa bilo koje vrste u elektronskom i svakom drugom obliku koji sadrži lik tužioca ili da iste uništi ili izbriše u slučaju da njihova predaja nije moguća i obavezani tuženi Ringier Axel Springer DOO i BB na naknadu troškova postupka u iznosu od 271.720,00 dinara.

Na utvrđeno činjenično stanje pobijanom odlukom je ocenjeno da su informacije u spornim člancima o tužiocu kao kriminalcu, organizatoru progona Muslimana, pljačkašu koji je odvodio ljude zbog čega je hapšen i protiv njega podnošene krivične prijave, koji je nastavio sa kriminalnim aktivnostima kovanjem sa ... plana u pokušaju prevare države, neproverene, uvredljive i neistinite, kojima se vređa pretpostavka nevinosti, čime je tužiocu prouzrokovana nematerijalna šteta povredom ugleda i časti. Takođe višestrukim ponavljanjem podataka o visini potraživanja tužioca iz sudskog spora prema ... i navođenjem iznosa sudskih troškova, što predstavlja informacije iz privatnog života tužioca, bez opravdanog interesa javnosti za objavljivanje preciznih podataka na ovu okolnost, tužiocu je naneta šteta za pretrpljene duševne bolove zbog povrede prava na privatni život. Primenom člana 43, 45. i 80. Zakona o javnom informisanju i člana 200. Zakona o obligacionim odnosima, tužiocu je dosuđena naknada nematerijalne štete i obavezan glavni i odgovorni urednik BB na naknadu štete za povredu prava na privatni život, osnivač časopisa i glavni urednik na naknadu štete zbog povrede ugleda i časti tužioca, a primenom člana 90. Zakona o javnom informisanju odgovorni urednik je obavezan na objavljivanje presude.

Revizijom tužioca se neosnovano osporava pobijana odluka isticanjem da je dosuđenim iznosima neadekvatno odmerena naknada nematerijalne štete. Prema okolnostima konkretnog slučaja iznos od 50.000,00 dinara odmeren za duševne bolove zbog povrede prava na privatni život i iznos od 150.000,00 dinara za povredu časti i ugleda predstavlja pravičnu naknadu, adekvatnu značaju povređenog dobra i cilju kome naknada nematerijalne štete služi. Dosuđenjem većih iznosa bili bi prevaziđeni kriterijumi pravične naknade.

Pobijanom odlukom je pravilno primenjeno materijalno pravo odbijanjem tužbenog zahteva da se osnivač javnog glasila obaveže na naknadu na ime dobiti ostvarene objavljivanjem fotografije tužioca i spornih informacija.

Prema članu 46. stav 2. Zakona o javnom informisanju, ako je objavljenom informacijom neovlašćeno upotrebljen lični zapis ili podatak iz privatnog života, povređeni može od osnivača javnog glasila tužbom zahtevati deo dobiti ostvarene objavljivanjem, srazmerno tome koliko je upotreba njegovog ličnog zapisa ili podataka iz privatnog života doprinela ostvarenju dobiti. Polazeći od sadržine nedopuštene informacije iz privatnog života tužioca, koja je obavljena o imovnom stanju i visini potraživanja prema ..., bez saglasnosti tužioca, pravilno je nižestepenim odlukama ocenjeno da imajući u vidu druge informacije i ličnosti iz spornih izdanja i sve ostale okolnosti konkretnog slučaja da tužilac nije dokazao da je upravo zbog objavljivanja navedenog došlo do povećanja dobiti tuženog osnivača. Stoga suprotno navodima revizije nema zakonskih uslova za odmeravanje naknade po ovom osnovu ni slobodom ocenom u smislu člana 232. Zakona o parničnom postupku.

Ocenjujući pravilnost pobijane odluke u delu kojim je odbijen tužbeni zahtev prema tuženima VV i GG, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je na pravilno utvrđeno činjenično stanje pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo odbijanjem tužbenog zahteva usled nedostatka pasivne legitimacije.

Prema članu 26. Zakona o javnom informisanju u svakom javnom glasilu obavezno se objavljuje impresum i skraćeni impresum. Pod impresumom se, u smislu ovog zakona, podrazumeva skup osnovnih podataka o javnom glasilu. Članom 27. stav 1. istog zakona je regulisano da impresum javnog glasila obavezno sadrži: naziv javnog glasila, firmu i sedište osnivača i lična imena odgovornog urednika javnog glasila i odgovornih urednika za pojedina izdanja, rubrike odnosno programske celine. Prema impresumu štampanih u spornim izdanjima časopisa „Blic“ osnivač i izdavač časopisa je tuženi „Ringier Axel Springer“ d.o.o. Beograd, glavni urednik BB, zamenik glavnog urednika i urednik online VV i hronike GG. Prema članu 30. stav 2. i 3. Zakona o javnom informisanju glavni urednik javnog glasila ima svojstvo odgovornog urednika tog javnog glasila. Javno glasilo može imati i odgovornog urednika za pojedino izdanje, rubriku, odnosno programsku celinu. Odgovorni urednik za pojedino izdanje, rubriku, odnosno programsku celinu odgovara za sadržaj koji uređuje. Iz navedenog proizlazi da je glavni urednik javnog glasila uvek odgovaran za objavljivanje informacije suprotne navedenom zakonu, s tim da u slučaju kada javno glasilo ima imenovane i urednike za pojedina izdanja, rubriku, odnosno programsku celinu i navedena lica su odgovorna solidarno sa glavnim urednikom za zakonitost objavljene informacije. U ovom slučaju sporne informacije su objavljene u programskoj celini,u rubrici „Hronika“ časopisa „Blic“ čiji je urednik bio tuženi VV, a oba izdanja časopisa sa spornim člancima su objavljena u okviru online izdanja „Blica“ čiji je urednik tuženi GG. Stoga po oceni ovog suda postoji odgovornost navedenih tuženih da solidarno sa tuženim BB i osnivačem časopisa naknade nematerijalnu štetu prouzrokovanu tužiocu objavljivanjem nedopuštenih informacija sa razloga i u iznosima prethodno navedenim primenom citiranog člana 30, 43. 45. i 80. Zakona o javnom informisanju i člana 200. Zakona o obligacionim odnosima.

Na osnovu člana 90. Zakona o javnom informisanju određena je i solidarna obaveza za objavljivanje presude i za predaju zapisa zbog objavljivanja fotografija bez saglasnosti tužioca primenom člana 46. stav 1. tačka 2. Zakona o javnom informisanju. Naime, pogrešan je zaključak o dozvoljenosti objavljivanja fotografije tužioca bez njegove saglasnosti usled činjenice da je ista fotografija već objavljena u drugom listu.

Sa iznetih razloga, odlučeno je kao u izreci presude u stavu prvom na osnovu člana 416. stav 1. i stavu 2. primenom člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Odluka o troškovima parničnog postupka doneta je primenom člana 153, 154, 163. stav 1. i 165. Zakona o parničnom postupku. Tužiocu su srazmerno uspehu u postupku i sadržini zahteva za troškove spora dosuđeni troškovi za sastav revizije od strane advokata u iznosu od 33.000,00 dinara i u visini sudske takse za reviziju 97.500,00 dinara, u ukupnom iznosu od 130.500,00 dinara.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić