Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 i 55/14), koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 i 55/14), pa je našao da revizija tužene nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka zbog kojih se ona može izjaviti primenom člana 407. stav 1. ZPP. Revizijsko ukazivanje na bitnu povredu parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP nije relevantno, zato što ta povreda ne predstavlja dozvoljen revizijski razlog u smislu člana 407. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana odluka, tužilja je bila zaposlena u Opštinskom sudu u Ubu kao nameštenik – ... do 31.12.2009. godine, kada je taj sud prestao sa radom. Iz osporenog rešenja od 14.06.2010. godine kojim je konstatovano da tužilji prestaje radni odnos proizilazi: da je Komisija obrazovana od strane Visokog saveta sudstva izvršila raspoređivanje državnih službenika i nameštenika i o tome sačinila zapisnik od 25.12.2009. godine o neraspoređenim državnim službenicima i nameštenicima u Opštinskom sudu u Valjevu, Lajkovcu, Mionici, Osečini, Ubu i Ljigu, a iz kog zapisnika proizilazi činjenica da je tužilja ostala privremeno neraspoređena; da je odlukom Visokog saveta sudstva od 23.12.2009. godine određeno da Osnovni sud u Valjevu preuzima privremeno neraspoređene državne službenike i nameštenike iz navedenih opštinskih sudova; da je rešenjem v.f.predsednika suda od 25.01.2010. godine tužilja kao privremeno neraspoređeni nameštenik preuzeta iz Opštinskog suda u Ubu u Osnovni sud u Valjevu do donošenja Pravilnika o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u Osnovnom sudu u Valjevu kada će konačno biti odlučeno o njenom radno-pravnom statusu; kao i da je nakon donošenja Pravilnika utvrđeno da ne postoji ni jedno radno mesto na koje bi tužilja mogla biti raspoređena, odnosno premeštena. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke utvrđena je visina potraživanja tužilje za sporni period. Utvrđeno je i da je Pravilnikom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta od 20.05.2010. godne za obavljanje poslova iz delokruga suda sistematizovano 35 radnih mesta i 176 izvršilaca, a tokom postupka tužena se nije izjasnila o broju zaposlenih državnih službenika i nameštenika koji su iz ukinutih opštinskih sudova preuzeti u Osnovni sud u Valjevu, koliko njih je raspoređeno, da li je ostalo upražnjenih radnih mesta, koje kriterijume je tužena primenjivala prilikom donošenja odluke o radno-pravnom statusu tužilje i na osnovu kojih činjenica je v.f. predsednik suda zaključio da ne postoji nijedno radno mesto odgovarajuće za tužilju.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo, kada su usvojili tužbeni zahtev i poništili rešenje tužene od 14.06.2010. godine i tuženu obavezali da tužilju vrati na rad i da joj naknadi štetu u visini izgubljene plate zbog prestanka radnog odnosa.

Neosnovani su navodi i razlozi revizije tužene kojima se pravnosnažna presuda pobija zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Naime, odredbom člana 134. stav 2. Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“, broj 79/05, ... 104/09) propisano je da ako novim Pravilnikom neka radna mesta budu ukinuta ili broj državnih službenika bude smanjen, na prekobrojne državne službenike se primenjuju odredbe ovog zakona koje važe za slučaj izmene pravilnika (član 133). Odredbom člana 133. stav 2. propisano je da ako odgovarajuće radno mesto ne postoji, prekobrojni državni službenik može uz svoju saglasnost biti premešten na niže radno mesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi, a ako takvo radno mesto ne postoji, postaje neraspoređen.

Odredbe ovog zakona o premeštaju i raspoređivanju državnih službenika, shodno se primenjuju na nameštenike primenom člana 172. stav 1. Zakona o državnim služenicima, pri čemu rešenje o premeštaju, odnosno raspoređivanju nameštenika zamenjuje, po sili zakona, odgovarajuće odredbe ugovora o radu (stav 2), te ukoliko nameštenik odbije premeštaj, odnosno raspoređivanje, otkazuje mu se ugovor o radu (stav 3), a ugovor o radu mu se uvek otkazuje kada usled promene unutrašnjeg uređenja državnog organa ili uređenja sistema državnog organa više ne postoji ni jedno radno mesto na koje može biti premešten, odnosno raspoređen (stav 4).

U konkretnom slučaju, Opštinski sud u Ubu u kome je tužilja do tada bila zaposlena je prestao sa radom 31.12.2009. godine, nakon čega je v.f. predsednika Osnovnog suda u Valjevu, u skladu sa odlukom Visokog saveta sudstva od 23.12.2009. godine preuzeo privremeno neraspoređene državne službenike i nameštenike iz Opštinskih sudova u Valjevu, Lajkovcu, Mionici, Osečini, Ubu i Ljigu, a do donošenja Pravilnika o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u Osnovnom sudu u Valjevu. Pravilnik je donet u maju mesecu 2010. godine, nakon čega je v.f. predsednika suda imao ovlašćenje da vrši raspoređivanje zaposlenih i preuzetih državnih službenika i nameštenika, vodeći pri tome računa o poslovima na kojima su radili pre raspoređivanja (član 134. stav 1. Zakona o državnim službenicima), kao i da se, u slučaju da zbog izmena Pravilnika nisu mogli biti raspoređeni svi zaposleni (zbog ukidanja nekih radnih mesta ili smanjenja broja državnih službenika), prekobrojni državni službenici, odnosno nameštenici premešaju na druga odgovarajuća radna mesta, i da prednost imaju oni sa boljim ocenama u poslednje tri godine, primenom člana 133. stav 1. u vezi člana 172. sav 1. Zakona o državnim služenicima.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, zaključak nižestepenih sudova o nezakonitosti spornog rešenja zasnovan je na pravilnoj primeni materijalnog prava. Naime, kako se iz osporenog rešenja tužene od 14.06.2010. godine (u kome nisu navedeni kriterijumi kojima se donosilac rešenja rukovodio prilikom raspoređivanja zaposlenih), kao i dokaza u spisima ne može zaključiti da je rad drugih nameštenika – ... koji su iz opštinskih sudova (koji su prestali sa radom) preuzeti u Osnovni sud u Valjevu i koji su ostali u radnom odnosu vrednovan višom ocenom od ocene kojom je vrednovan rad tužilje, a što je upravo način da se izvrši individualizacija kome će od zaposlenih prestati radni odnos kod tužene, te kako tužena na kojoj je teret dokazivanja u smislu pravila o teretu dokazivanja iz člana 228. do 231. ZPP nije dokazala koji kriterijumi su primenjivani prilikom donošenja odluke o tužiljinom radno pravnom statusu, te na osnovu kojih činjenica je v.f. predsednik suda zaključio da ne postoji ni jedno radno mesto odgovarajuće za tužilju, to su po oceni Vrhovnog kasacionog suda nižestepeni sudovi pravilno zaključili da tužena, na kojoj je bio teret dokazivanja, nije dokazala činjenicu da se tužilja nije mogla rasporediti na drugo radno mesto, zbog čega nisu postojali uslovi za prestanak radnog odnosa tužilji što pobijano rešenje tužene od 14.06.2010. godine čini nepravilnim i nezakonitim, zbog čega je pobijano rešenje moralo biti poništeno.

Kako rešenje tužene kojim je tužilji prestao radni odnos primenom navedenog otkaznog razloga nije zakonito, osnovan je tužbeni zahtev tužilje za reintegraciju i naknadu štete u visini izgubljene zarade za period od prestanka radnog odnosa do zasnivanja radnog odnosa, koji predstavlja pravnu posledicu nezakonite odluke poslodavca, o čemu je pravilno odlučeno primenom člana 191. stav 1. do 3. Zakona o radu.

Suprotno revizijskim navodima, isplata otpremnine je samo jedan od razloga za ocenu ispunjenosti zakonskih uslova za otkaz zbog tzv. tehnološkog viška, pa činjenica što ju je tužena isplatila tužilji u skladu sa članom 38. i 49. stav 1. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika i člana 50. Uredbe o naknadi troškova i otpremnini, sama po sebi ne utiče na pravilnost zaključka nižestepenih sudova o nezakonitosti pobijanog rešenja tužene od 14.06.2010. godine. Zato nisu osnovani revizijski navodi tužene o pogrešno primenjenom materijalnom pravu.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić